مقاله : بررسی و نقد ساختاری کتاب مجمع‌الامثال( مجموعه ضرب‌المثل ها)
نویسنده مسئول: جمشیدی، لیلا ؛
ناقد: زارع درنیانی، عیسی ؛ حسن‌پور، خدیجه ؛
چکیده:
نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین آن گردآوری شده است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا در قالب نقد ساختاری و با شیوه‌ای توصیفی – تحلیلی، شناخت عمیق‌تر و علمی‌تری از این اثر ارائه دهد. نتایج پژوهش از وجود طرحی منسجم در چارچوب‌بندی ساختار درونی و متناسب با موضوع، حکایت دارد. همچنین شرح و تبیین ضرب‌المثل‌ها با استفاده از شواهد قرآنی، اشعار، روایت، داستان و معاجم لغوی، گویای قوت جنبه‌ی علمی و استنادی کتاب می‌باشد و بیانگر تألیفی مبتنی بر تخصص زبانی در متناسب ساختن آن با تنوع سلایق مخاطبان است که با بهره‌گیری از بن‌مایه‌های زبانی و فرهنگی نقش قابل توجهی در استحکام میراث زبانی، تاریخی و فرهنگی قوم عرب ایفا نموده است. علیرغم این امتیازات، کاستی‌هایی همچون: وجود ابهام در شرح برخی ضرب‌المثل‌ها و تکرار مکررات، اهتمام به تحقیق و تعلیقی علمی متناسب با تحولات زبانی بر چنین اثری را ضروری می‌سازد.
« ضرب المثل» عبارت است از سخني كه در مورد چيزي آمده و با سخن ديگر كه درباره ي چيزي ديگر بيان شده، مشابهت دارد و هدف آن تبيين و توضيح يكي از آن دو سخن است. (الراغب الاصفهاني، 1906 : 426 ) سخنان مستقل، كوتاه و پندآموزي كه فلسفه زندگی اوليه است، در تاريخ تفكر و انديشه اهميت به سزايي دارد و فقط كسي كه در پژوهشهاي روان شناسي ملتها تبحر و تفكر و تعمق دارد، مي تواند آن را درك كند . جملهاي كوتاه و خلاصه شده كه بر ديدگاه، نظر و تجربه اي صادق دلالت مي كند. اين جمله ممكن است در سخنان روزمره ي انسان و در حادثه و تجربه اي خاص به كار رود و يا آنكه در افكار و اشعار يك انديشمند و يا شاعر، خود را بروز دهد و به صورت كوتاه و مختصر مانند قاعدهاي خاص و مشخص، رايج شده و به كار مي رود
