به همت کتابخانه تخصصی ادبیات و با حضور شاعر آیینی کشور
ادبیات آیینی با نگاهی به ادبیات عاشورایی مورد بررسی قرار گرفت
به همت کتابخانه ادبیات کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، ادبیات آیینی با نگاهی به ادبیات عاشورایی با حضور استاد محمدجواد غفورزاده متخلص به شفق مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش گنجینه رضوی، استاد شفق در این جلسه که در محل تالار کنفرانس کتابخانه مرکزی برگزار شد، به تذکر مقام معظم رهبری پیرامون اشعار آیینی اشاره داشت که به ضرورت بازنگری و توجه دقیق به آن سفارش داشته و اینکه استفاده از منابع وسیع و غنی کهن فارسی همواره می‌تواند برای مادحین دستمایه‌های سرشار از معرفت را برای ارائه به مخاطبان به همراه داشته باشد.
وی، با اشاره به غفلت ایجاد شده در ادبیات آیینی گفت: شعر اصیل آیینی تنها مدح و منقبت، سوگ و مرثیه و تحریک احساسات نیست، هر چند در دهه‌های اخیر پیشخان شعر آیینی ما بیشتر به این‌گونه از اشعار مُزیّن شده است.
شفق با اشاره به سبک های برگزاری مجالس مذهبی در گذشته گفت: قبلا مداحی‌ها با مقدمه‌ای که غالبا قصیده ای بود شروع می‌شد بعد گریزی بر مرثیه می‌زدند و بعد وارد محتوای اصلی می‌شوند.
وی ادامه داد: در مجالس مذهبی امروز شاهد اجرای مراثی به سبک‌های مختلفی هستیم که اغلب با یک زیر صدا همراه است و در بسیاری موارد به جای توجه به محتوای اشعاری که قرائت می‌شود به سبک برگزاری در اشکال مختلف و در نهایت شور گرفتن بها داده می شود.
شفق همچنین به اشعار قرائت شده در ایام شهادت سایر حضرات معصومین (ع) اشاره کرد و گفت: در برگزاری مراسم مراثی ائمه معصوم(ع) نیز شاهد هستیم بعد از چند بیت از بیان مراثی ایشان به مصائب کربلا گریزی زده می‌شود که این غفلتی نسبت به احترام سایر معصومین(ع) است.
بیان آیین‌ها و سنت‌های ملی در شعر آیینی
محمدهادی زاهدی، مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی در ادامه جلسه به توضیحاتی پیرامون ادبیات آیینی پرداخت و گفت: ادبیات آیینی را می‌توان به عنوان یکی از عوامل مهم تربیتی و انتقال دهنده ارزش‌ها دانست که پيشينه‌اي کهن در ادب فارسي دارد.
وی، شاهنامه که به عنوان یکی از شاهکارهای ادبی ایران شناخته می شود را یکی از این متون کهن خواند که استفاده از کلمه آیین و آیین‌مند زندگی کردن یکی از ویژگیهای مطرح آن به شمار می‌رود.
زاهدی تصریح کرد: شعر آیینی شعر مربوط به آیین‌ها و سنت‌های ملی است که موضوع آن به نحوی با آموزه‌ها و شخصیت‌های دینی پیوند بخورد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به جایگاه شعر آیینی برای مدح و منقبت ائمه پرداخت و گفت: نخستین شاعری که به عنوان مداح پیامبر معرفی شد حصان بن ثابت بود و به دنبال ایشان کمیل، دعبل، ابوفراس از جمله شاعران و منقبت گویان خاندان اهل بیت(ع) در تاریخ اسلام معرفی می شوند.
زاهدی، منبرها را که زمینه جمع و حضور مردم هستند را مرکزی برای بیان این اشعار خواند و ضمن مقایسه‌ای از برگزاری مجالس گذشته و حال تصریح کرد: در حال حاضر که مجالس مذهبی ما مداح محور شده است لازم است که مادحین در خصوص آشنایی بیشتر با تاریخ و سیره ائمه معصوم (ع) همت بیشتری را صرف کنند.
این برنامه با قرائت اشعار قطعه استاد شفق با عنوان فرهنگ نینوا به پایان رسید که به آن اشاره می‌شود:
متن سروده شعر استاد شفق
♻️ فرهنگ نینوا ♻️
دل عاشق حسین که شد ، جان عوض شده
در چشمِ دل تجًلی جانان عوض شده
وقتی نشسته روی لبت ذکر "یا حسین"
احساس می کنی که دل و جان عوض شده
در دفتر شهادت و فرهنگ نینوا
مفهوم جود و معنی احسان عوض شده
از تربت حسین ، شفا می برد مسیح
باور کنید شیوه ی درمان عوض شده
هفتاد و دو شقایق پرپر شکفته اند
صحرا و دشت و کوه و بیابان عوض شده
از عصرِ روز واقعه ، در حسرت بهار
"حتی صدای گریه ی باران عوض شده"
اسلام ، رنگ باخته در سرزمین وحی
سلمان عزا گرفته ، مسلمان عوض شده
با آنکه از شمیمِ شهیدان کربلا
آب و هوای عالمِ امکان عوض شده
لب تشنه می کشندش ، بین دو نهرآب
در این قبیله حرمت مهمان عوض شده
از لحظه ای که آینه ، پامال اسب شد
پرپر شده ست عاطفه، وجدان عوض شده
آتش زدند خیمه ی گل را به جای شمع
انگار ، رسمِ شام غریبان عوض شده
جایی که دیو و دَد همه در حال غارتند
معنای (هَل َاتی عَلی الاِنسان) عوض شده
انگشتری ، به همرهِ انگشت می دهند
یاللعجب ! مرام سلیمان عوض شده
خون می چکد ز تیغه ی گلگون خارها ؟
یا رنگ و روی خار مغیلان عوض شده
از اوجِ نی ، تلاوت قرآن شنیدنی است
چندی است رَحلِ قاری قرآن عوض شده
ای دل به خود ! بیا به خدا سرنوشت حُر
از لحظه ای که گشت پشیمان عوض شده
پیروز ، تا همیشه شد این کشتیِ نجات
(کشتی شکست خورده طوفان) عوض شده
یک ذره آب و رنگ به شعرِ "شفق" نبود
از فیضِ " آفتاب خراسان" عوض شده
✍️ محمد جواد غفورزاده "شفق"
