جایزه جلال آل احمد و جشنواره شعر فجر به گفته مهدی قزلی جوایزی ملی هستند که به نویسندگان و شاعران می‌پردازند. این در حالی است که برخی رسانه‌ها از کوچک شدن جایزه کتاب سال و از همه مهم‌تر نپرداختن آن به ادبیات انتقاد کرده‌اند. قزلی می‌گوید: جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی یک جایزه پژوهشی است و به همین دلیل طی سال‌های قبل کمتر به ادبیات پرداخته است.
قزلی: جایزه «جلال» و جشنواره شعر فجر به نویسندگان و شاعران توجه بیشتری دارند/ جایزه کتاب سال بر پژوهش متمرکز است
مهدی قزلی، مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات‌داستانی ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) عنوان کرد: اگر نگاهی دقیق به جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم درخواهیم یافت که به دلیل نگاه آکادمیک در این عرصه، جایزه کتاب سال بیش و کم جایی برای شعر و داستان نداشت به همین دلیل دو جایزه جلال و جشنواره شعر فجر که به لحاظ ارزش و اعتبار هم‌سنگ جایزه کتاب سال هستند، می‌توانند جای خالی جایزه‌ای ملی را در این عرصه پر کنند.
وی افزود: دهمین جشنواره شعر فجر بدون هیچ‌گونه تغییری در دهه اول اسفندماه برگزار می‌شود. در حال حاضر کتاب‌های شعر سال گذشته جمع‌آوری شده‌اند اما از نام داوران تا روز اختتامیه خبری داده نمی‌شود.
قزلی ادامه داد: جایزه‌های کتاب سال، جلال و جشنواره شعر فجر به همت خانه کتاب و بنیاد شعر و ادبیات‌داستانی ایران برگزار می‌شوند و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسوولیت برگزاری آن را بر عهده دارد. آنچه در این بین اهمیت دارد این است که در همه جای دنیا جایزه دولتی وجود دارد اما در هیچ جا جایزه‌های دولتی به شکل همسان و موازی به برگزیدگان خود جایزه نمی‌دهند.
مدیر عامل بنیاد شعر و ادبیات‌داستانی ایران توضیح داد: اگر برگزیدگان جوایز همسان باشد می‌گویند چرا این جشنواره‌ها به چند نفر خاص جایزه داده‌اند و اگر مثل هم نباشند، منتقدان بی شک خواهند گفت که چرا معاونت فرهنگی در تصمیم خود برای اعطای جایزه به نویسندگان و شاعران تشتت دارد. منتقدان بی تردید خواهند گفت که چرا معاونت فرهنگی وزارت ارشاد دو دسته برنده دارد!
قزلی توضیح داد: کسانی که با تفکیک جایزه‌های ادبی مخالف هستند باید به شکلی دقیق بررسی کنند که جایزه کتاب سال در حوزه ادبیات برنده داشته یا نه. جایزه کتاب سال جایزه‌ای است که در 20 حوزه کتاب انتخاب می‌کند و معمولاً در این جایزه بزرگ، ادبیات در حاشیه قرار می‌گیرد. با نگاهی به کارنامه جایزه کتاب سال درخواهیم یافت که این جایزه در حوزه ادبیات یا ورود نداشته است یا اگر هم داشته کمرنگ بوده است.
وی اضافه کرد: جایزه جلال 110 سکه به برندگان خود اعطا می‌کند. کسی نمی‌پرسد که این 110 سکه به چه کسانی اعطا شده است. این‌که ارزش نقدی جایزه جلال و جشنواره شعر فجر هم‌تراز جایزه کتاب سال است، در تحلیل‌ها کمتر به چشم می‌خورد. برگزاری جایزه جلال و جشنواره شعر فجر در دو سال گذشته نشان داد که این دو جایزه هرسال به نویسندگان و شاعران جایزه می‌دهد. در حالی که مبنای داوری کتاب در جایزه کتاب سال معمولا پژوهشی است.
وی برای تشریح نظر خود از عبدالله کوثری نام برد و توضیح داد: این نویسنده دو دوره برنده جایزه کتاب سال شد اما همه می‌دانیم که او مترجم است و تألیفی در حوزه ادبیات ندارد. پس معیارها در جایزه کتاب سال همان‌طور که گفتم بیشتر آکادمیک است و نویسندگان و شاعران در این رویداد بزرگ دیده نمی‌شوند. تفکیک جایزه جلال و جشنواره شعر فجر از جایزه کتاب سال، به تخصصی شدن این جوایز کمک می‌کند. کسانی که مخالف تفکیک جوایز ادبی‌اند نمی‌دانند که جایزه کتاب سال در حوزه شعر و داستان برگزیدگان زیادی ندارد. این در حالی است که در هر دو جایره جلال و جشنواره شعر فجر ما کتاب‌های سال قبل را بررسی میکنیم و به اعمال سلیقه و نگاه خاصی هم اعتقادی نداریم.
قزلی در ادامه و در دفاع از داوری این جایزه‌ها گفت: جایزه جلال و جشنواره شعر فجر جوایزی ملی‌اند. ما در دو دوره قبل به ابوتراب خسروی نویسنده رمان «ملکان عذاب» جایزه دادیم. از آقای عبدالعلی دستغیب دعوت کردیم تا با ما همکاری داشته باشند و داوران این جشنواره‌ها از مصطفی مستور و احمد دهقان تا راضیه تجار با ما همکاری دارند. داوران ما امثال داوود غفارزادگان هستند و کوچکترین توجهی نداریم که کتاب را چه ناشری منتشر کرده و چه نویسنده‌ای با چه نگاه و تفکری نوشته است. معتقدم که این دو جایزه جوایزی ملی به حساب می‌آیند. کسانی که معتقد هستند جوایز خصوصی باید به ادبیات جایزه بدهند، بهتر است اول مصداق بارز این جشنواره‌ها را نام ببرند.
وی افزود: در جوایز خصوصی جامعیت بررسی آثار معمولاً وجود ندارد و داوران به یک نگاه خاص جایزه می‌دهند. اقتضای تمرکز و تخصص در حوزه داستان و شعر در جایزه جلال و جشنواره شعر فجر، نفع ادبیات را در پی دارد. انتخاب هیأت داوران هم یک انتخاب ملی است و پیشنهاد کنندگان هیأت علمی نیز تفاوتی با آنها ندارند.
