تاریخ پیدایی خط، به درستی معلوم نیست. این اندازه روشن است که نخستین نوشتارهای انسان، بسیار ساده و ابتدایی بوده است؛ به این معنی که با طرزی به دور از ظرافت تصویر چیزها را میکشیدند و به این ترتیب مقصود خود را به دیگران میفهماندند.
خط و زبان در ایران پیش از اسلام
PostDateIconپنجشنبه, 22 تیر 1391 ساعت 08:19 | PostAuthorIconنوشته شده توسط قربانی | مشاهده در قالب PDF | چاپ | فرستادن به ایمیل
خط و زبان در ایران پیش از اسلام
الف) خطّ
تاریخ پیدایی خط، به درستی معلوم نیست. این اندازه روشن است که نخستین نوشتارهای انسان، بسیار ساده و ابتدایی بوده است؛ به این معنی که با طرزی به دور از ظرافت تصویر چیزها را میکشیدند و به این ترتیب مقصود خود را به دیگران میفهماندند. به این نوع خط « خط تصویری » میگویند. خط تصویری به تدریج تکامل پیدا کرد و پس از گذشتن از مرحله علامتنویسی (معنی نگاری) به مرحلهی الفبایی قدم گذاشت. الفبا برای اولین بار در میان فنیقی ها، که در سرزمین فنیقی (لبنان کنونی و حوالی آن) سکونت داشتند، رواج پیدا کرد و از آنجا به سایر جاها پراکنده شد. ایرانیان در دوره پادشاهی مادها، علامت های میخی بابلی را اقتباس کردند و مانند فنیقی ها، از آن الفبایی مستقل ترتیب دادند.
خط میخی: الفبایی را که ایرانیان در عهد باستان به کار میبردند، خط میخی نام نهادهاند. این نام گذاری از آن جهت بوده است که برای نوشتن آن از میله آهنی کوچک یا چوبی شبیه به میخ استفاده میکردند و خط هایی که با آن بر لوحههای گلی نقش میکردند شبیه به میخ بود. این خط که میتوان آن را خط « هجایی » نامید، دارای سی و شش حرف (هجا) بود و از چپ به راست نوشته میشد.
خط اوستایی: تاریخ اختراع خط اوستایی را اواخر دوره ساسانی دانستهاند. از این خط برای نوشتن متون دینی مربوط به آیین زردشتی، به ویژه کتاب اوستا استفاده شده است. این خط از راست به چپ نوشته می شد و چهل و چهار حرف داشت.
خط پهلوی: خطی را که ایرانیان در عصر اشکانی و ساسانی به کار میبرند و تا چند قرن بعد از اسلام هم به کار میرفته است، خط « پهلوی» مینامند. کلمهی «پهلوی» اصلاً از واژهی «پژتو» گرفته شده که اسم قوم اشکانی بوده است.
خط پهلوی که قسمت عمده ادبیات پارسی میانه بدان نوشته شده دارای اصلی آرامی (یکی از خطوط سامی) است. این خط بیست و دو حرف (هجا) داشته و به مانند اوستایی از راست به چپ نوشته میشده است.
ب) زبان
زبان ایرانیان پیش از اسلام – که مادر و ریشه زبان روز ایران است – پارسی (فارسی) نامیده میشود. این زبان از شاخه زبانهای هند و اروپایی است و به سه دورهی جداگانه تقسیم میشود :
1. فارسی باستان: که در دورهی هخامنشی رایج بوده و فرمان ها و نامههای شاهان به آن زبان نوشته میشده است.
2. فارسی میانه (پهلوی): زبان های ایرانی میانه به دو گروه عمده شرقی و غربی و هر کدام از این دو گروه خود به دو شاخهی شمالی و جنوبی تقسیم میشوند: شاخه شمالی از گروه غربی را «پهلوانیک » (پارتی) و شاخه جنوبی از گروه غربی را « پارسی میانه » میگویند. از شاخه شمالی یا پهلوانیک آثار زیادی در دست نیست اما از شاخهی جنوبی (پارسی میانه) نگارشتهها و نوشتههای بسیار موجود است.
3. فارسی نو: پس از ورود اسلام به ایران زبان فارسی با استفاده از خط (الفبا) عربی به مرحله نوینی گام نهاد که در اصطلاح بدان فارسی نو (دری) گفته میشود.
http://www.tv7.ir
