الحب فی شعر الزهاوی
۱۳۹۴-۰۷-۲۵
لا اعرف شاعراً لم ینظم فی الحب فکان هذا الغرض الشعری مکمل لکیانه و الشاعر عندما یفتح عینه لیرى ، ویبسط اجنحته لیطیر یبحث عن الجمال بضروبه المختلفة و لکن جمال المرأة عنده بیت القصید فیسعى لیستظل بامرأة یقدم لها عواطفه
بقلم الادیب الشاعر مراد میخائیل*

لا اعرف شاعراً لم ینظم فی الحب فکان هذا الغرض الشعری مکمل لکیانه و الشاعر عندما یفتح عینه لیرى ، ویبسط اجنحته لیطیر یبحث عن الجمال بضروبه المختلفة و لکن جمال المرأة عنده بیت القصید فیسعى لیستظل بامرأة یقدم لها عواطفه

و اخیرا یتوفق فیما قصد الیه فقد تضع الاقدار امرأة فی طریقه یقع نظره علیها فیحبها و ترمیه بسهام لحظها فیهیم بها، وتبسم له فتذکی و جده .
هنا یتم الفصل الاول من الحب فی کل زمان و مکان ، فصل اللقاء والخلوة بالحبیب فقلما یحظى به شاعر یعیش فی محیطنا .
عند هذا الفصل یکون الشاعر فی هذا المحیط قد بلغ الاوج فی حبه ، فیبدأ بالشکوى و البکاء . یبکی لانه لم یرتشف رحیق الحب ، و یشکو لان العواطف عنده متدفقة بلا غایة ، تفنی بعضها بعضا و فی هذه الفترة یرى الحب لذی لم ینعم به ماضیا جمیلا لو قارنه بحاضره ، ویرى فیه اقصى ما یدرکه الشاعر فی الحب ثم تتحجر عنده الشکوى فتنقلب حرمانا یقض مضجعه و ینغص عیشه ، فیتخیل طیف الحبیب زائرا لواعجه وینعم بقربه حینا .
و الحرمان عند الشاعر صحراء مجدبة لا ماء فیها و لا شجر و کل ما یناله منها سموم محرقة و رمال تحجب عنه الشمس و هکذا یطوی السنین و هو مقید بالحرمان هذه هی حقیقة و جدتها عند اغلب الشعراء .
فلم اجد شاعرا ضاحکا فی حبه ، یغنی لجمال الحیاة المجسم فی جمال الحبیب ، ولم اعثر الا قلیلا على قصیدة غرامیة خالیة من دمعة او حرقة او صدى . وقلما قرأات قصیدة غرامیة ضاحکة .
یستدل مما ذکرت ان الحرمان هو الدعامة الوحیدة التی یقوم علیها الغزل و بین یدی الان دیوان ضخم لشاعرنا الجلیل الزهاوی ، طالعته لاستلخص بحثا عن الحب ، وهذه ناحیة مهمة فی الشعر فلم اجد الا الفصل الاول من روایة الحب الذی یعقبه الحرمان .

اطعت الهوى فیک مستسلماً
و من شام عینیک یستسلم
ستدرس بعدی صروح الهوى
و تبقى المعالم و الارسم

هذا الفصل الاول من الحب ، فقد رآها و استسلم لحبها .

یقول :

نظرت الى عفراء عشرین مرة
فما غضبت عفراء من نظراتی

و یقول :

ازور لیلی الیها الوجد یدفعنی
و ان حظی من لیلى هو النظر

و یقول :

ازورها بین اصحا بها ولا اتروى ارى سماء و لکن لا استطیع علوا الا ترى معی ان الشاعر نظر الى فتاة فاحبها ؟
ثم یاتی الدور الثانی دور الوجد والنوى

نأت بی عن لیلى نوى لا اریدها
فمالی الى لیلی سوى اللفتات

ویقول :
مشت و مشى قلبی المتیم خلفها
یقبل آثار الخطى حیث تنهج

و یشتد بالشاعر الوجد والهیام فیخاطب طیفها ، و للزهاوی ابیات کثیرة فی الطیف منها :

ابیت فی الدار وحدی
معاتیاً لخیالک

و یقول :

قد اتانی طیف لیلى لیلة
یعد صد و الدجى معتکر
فتغانقنا على طول النوى
وکلانا حالف معتذر
فمضى الطیف ولى هاربا
وهو یلوی و لا ینتظر

ویقول :

طیف الحبیبة قد اتى
فی اللیل یسمح بالوصال
یا طیف انت الیوم
رب من سعاد الى النوال

و یقول :

ارسلی یا لیلى اذا شئت طیفا
لیرى من فرط النزوع نزاعی
ثم یاتی دور الحرمان القاسی :
انی بحبک یا لیلى لا محالة هالک ثم یختیل ان شبابه ضاع :

ساءلت شیخا قد تحد
بما تفتش فی التراب
فاجابنی متأوها
ضیعت ایام الشباب

و اذا ذکر شاعرنا بعض مواقف اللقاء الحبیب ، فهناک بکاء و عتاب و هذا صدى للحرمان بل وسیلة لتخدیر الم وقعه فی قبله . یقول :
عانقتها بعد برح من الهوى و الولوع و فی العناق تلاقت دموعها بدموعی

و یقول :

تلاقینا تعانقنا کلانا ضاحک باکی کلانا واجد راض کلانا شاکر شاکی هذا هو اللقاء ، وله فی هذا الباب شعر کثیر یختلف قوة وهداوة فی الاندفاع . و بعد ذلک ترى الشاعر یرفع الستار عمن یحب فاذا بالحبیب هو الوطن العزیز :

و اعنی بلیلی موطنا ما ذکرته
على البعد الا کان دمعی له تدفق

و هنا تجد الحرمان یاخذ اتجاها اخر تجده یجعل الحبیب و طنا تعذب من اجله و شقی لیسعده وقد حدث هذا الاتجاه عندما عزم شاعرنا على الاقامة فی مصر فلم یجد الا الوطن حبیبا یعاتبه و یودعه و یبثه شکواه . ثم اصبح هذا الحرمان صورة مصغرة لما یقاسیه فی وطنه ، وهنا بکی بشعره على ما یعانیه ادیب مثله فقال :

ان مت تحزن فی العراق احبة
حینا و تفرح فی العراق اعاد

هنا یحق لنا ان نقول ان شاعرنا الجلیل صور ما یعانیه کل شاعر فی حبه ، وهذه حقیقة تنطبق على جمیع شعرائنا فی هذا العصر .
و سوف تطالع الاجیال القادمة شعر الزهاوی و سترى شعره فی الحب صورة حقیقیة لحالتنا الحاضرة ، عبر عنها اصدق تعبیر و تفنن فیها ماشاء ان یتفنن .

" م. ل "
*نشرت فی مجلة "الحاصد" التی ترأس تحریرها الادیب المحامی أنور شاؤل فی العدد 38 بتاریخ 2 نیسان عام 1936

*سوف تقوم صحیفة الجیران بنشر مقالات نادرة جدا قریباً یعدها للجیران ( مازن لطیف )
Mazin774@yahoo.com
سازندگان:
افزودن دیدگاه جدید:

متن ساده

HTML محدود

Image CAPTCHA
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید

نظرسنجی

نظر شما در مورد مطالب این وب سایت چیست؟

انتخاب‌ها

تصاویر شاعران

This block is broken or missing. You may be missing content or you might need to enable the original module.