کتابخانه آستان قدس رضوی گنجینه ‌ای غنی از نسخ خطی فارسی و عربی مربوط به سده ‌های مختلف تاریخ اسلام است که هر کدام از این منابع، بخشی از هویت تمدن بزرگ اسلامی را مشخص می کنند.

یکی از بخش‌ های چشم‌نواز این کتابخانه، به مصاحف شریف تعلق دارد که به دست کاتبان و با ذوق هنرمندان آمیخته شده است. عمده این مصاحف شریف از ارزش بالای هنری برخوردارند، چراکه اکثر آن ها به فرمان شاهان کتابت شده و رسم در جامعه فرهنگی جهان اسلام بر این بوده که بیشترین ذوق و هنر برای کتابت و تذهیب آن ها به کار رود.

این کتابخانه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه ‌های جهان اسلام دارای منابع و آثار کهن و نفیس خطی از دوره ‌های مختلف اسلامی است.

در مرکز نسخ خطی کتابخانه در حال حاضر ۵۶ هزار نسخه خطی و ۲۳ هزار قرآن و جزوات قرآنی و ۳۰۰۰ کتاب عکسی و ۵۱ هزار کتاب چاپ سنگی وجود دارد. وجود نسخه ‌های خطی در این کتابخانه، نشانگر ارادت علاقه‌مندان به امام رضا(ع) و اهدای این آثار نفیس بدون هیچ چشم‌داشتی به کتابخانه آستان قدس رضوی است.

81 نسخه خطی منسوب به روایات رضوی

در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی‌81 نسخه خطی مشتمل بر احادیث و روایات منسوب به امام رضا‌(ع) نگهداری می شود که این نسخه ها به زبان عربی و فارسی است.

سید رضا صداقت حسینی؛ کارشناس نسخ خطی کتابخانه رضوی، در این رابطه به نسخه خطی «صحیفه الرضا» یا «مسند الرضا» به عنوان قدیمی ترین نسخه خطی مشتمل بر احادیث روایت شده از امام رضا‌(ع) اشاره کرد.

وی افزود: این اثر که بر آن شروح و حواشی نیز نوشته شده در سال 872 هجری قمری به خط نسخ اسکندر بن حسین استرآبادی در 15 سطر و 4 برگ به زبان عربی کتابت و توسط رهبر معظم انقلاب به کتابخانه آستان قدس رضوی اهدا شده است.

بنا به گفته این کارشناس، یکی دیگر از نفایس موجود در گنجینه رضوی که آن را منسوب به امام رضا‌(ع) می دانند «رساله ذهبیه» یا «طب الرضا» است که پیرامون علم طب می باشد. این اثر به زبان عربی کتابت شده و امام رضا(ع) مطالب آن را خطاب به مأمون عباسی گفته اند.

نسخه خطی از این رساله که در کتابخانه آستان قدس رضوی موجود است به خط نستعلیق در قرن 11 هجری قمری بر کاغذ نخودی کتابت شده و بر آن شروح و حواشی نوشته شده و به زبان فارسی نیز به ترجمه در آمده است.

صداقت حسینی، از میان دیگر نفایس موجود در گنجینه رضوی که آن را منتسب به امام رضا(ع) دانسته اند به نسخه خطی «عیون اخبار الرضا» اشاره کرد که توسط شیخ صدوق از علمای قرن چهارم هجری قمری به نگارش در آمده و مشتمل بر احادیث و اخبار راجع به امام هشتم است.

نسخه خطی نفیس این کتاب به خط نسخ لطف الله تونی در 881 هجری قمری در 21 سطر و 220 برگ کتابت شده و در کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می شود.