مفسرّین دیدگاه های مختلف در مورد معنای«کوثر» دارند و علّامه طباطبایی در تفسیر المیزان آن ها را بالغ بر بیست و شش قول می داند ( آلوسی:1415،ج30،ص244،245) گروهی از مفسرین نیز آن را به رسالت رسول الله صلوات الله علیه و کتاب تفسیر کرده اند. از نظر برخی دیگر از مفسرین «کوثر به معنی اصحاب و یاران بسیار است، که خدا در عصرها و نسل ها به آن حضرت ارزانی داشته است و بعضی نیز آن را به شفاعت تفسیر کرده است و حدیثی از امام صادق (ع) در این زمینه نقل نموده اند. (طبرسی:1409، ج10، ص550). اگرچه مفسران قرآن، در بیان مصدیق «کوثر» اقوال و نظریات گوناگون مطرح کرده اند، ولی اکثر مفسران شیعه (طبرسی :1409 ، ج4 ، ص548) و اهل سنت (بیضاوی:1418، ج5 ،ص342) بر این عقیده اتفاق نظر دارند که یکی از مصادیق روشن و مهم کوثر وجود مقدس حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است که نسل فراوان و با برکت رسول الله (صلی الله علیه وآله) تنها از اوست.
علامه طباطبائی به دلیل آن که در آیه آخر سوره، خداوند می فرماید « انّ شانئک هوالابتر» و معنای ظاهر کلمه« ابتر» به معنای کسی است که نسلش منقطع شده باشد و ظاهر این جمله نیز این است که از باب « قصر قلب» می باشد (طباطبایی:1374،ج20،ص400) لذا به جز معنای خیر کثیر و نهری در بهشت، طبق روایات بقیة اقوال را « تحکّم » و بی دلیل می داند. بنابراین، از نظر علامه باید یکی از دو معنای زیر را قبول کرد:
1. مقصود از کوثر فقط کثرت و زیادی ذریّه رسول الله صلوات الله علیه است که به آن حضرت عطا شده است. آلوسی با پذیرش این دیدگاه، منظور از «کوثر» را نسل ماندگار و فرزندان پرشمار دانسته که خدا از طریق فرزند ارجمندش فاطمه سلام الله علیها به او ارزانی داشت و آمار آنان به گونه ای است که نمی توان آن ها را بر شمرد و تا روز رستاخیز هم چنان ادامه دارد. (آلوسی:1415،ج30 ،ص244،245) بانو امین در تفسیر مخزن العرفان آورده اند با نظر به شأن نزول آیه که گفته اند پس از طعنه کفّار که رسول الله صلوات الله علیه را ابتر نامیده اند این سوره فرود آمده و نیز آخر سوره یعنی « انّ شانئک هو الابتر» منظور از کوثر را نسل آن بزرگوار می داند که از فاطمه سلام الله علیها تا قیامت باقی خواهد ماند (بانو امین :1361، ج15، ص:312).
فخر رازی، از علمای اهل سنت نیز در تفسیر خود می نویسد: سومین نظر در معنای کوثر این است که منظور از آن فرزندان آن حضرت است و این به آن جهت است که این سوره در ردّ کسانی نازل شده است که از آن حضرت به خاطر نداشتن فرزندان عیب جویی می کردند. (فخر رازی:1411،ج32، ص124128)
2. مقصود از «کوثر» خیر کثیر است و کثرت ذریّه نیز در ضمن «خیرکثیر» می دانند. از نظر طبرسی نیز کوثر به معنی خیر فراوان است که خداوند به آن حضرت در این جهان ارزانی داشت و وعده فرمود که در جهان دیگر هم مواهب بسیار به او بدهد. بنابراین تفسیر آیه این خواهد بود که ما به تو خیر فراوان دنیا و آخرت را ارزانی داشتیم.
منبع: مقاله« بررسی تفسیری سوره کوثر پرتکامدترین سوره مکی قرآن» چاپ شده در « فصلنامه قرآنی کوثر، شماره 63»
