جایگاه حضرت معصومه(س) از نگاه امام رضا(ع)

در میان فرزندان پسر امام موسی کاظم(ع) هیچکدام همسنگ حضرت امام رضا(ع) نبودند و در میان دخترانشان، محدث گرانقدر مرحوم حاج شیخ عباس قمی به هنگام بحث از دختران حضرت موسی بن جعفر(ع) می نویسد: «برحسب آنچه به ما رسیده، اَفضل آنها سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت امام موسی کاظم (ع) معروف به حضرت معصومه (س) است» (منتهی ال؛مال ج 2 ، ص 241 )

آن بانوی آسمانی مقامی رفیع داشتند که ائمه معصومین از ایشان با جلالت و عظمت تجلیل و تکریم نموده اند. بطوری که حتی پیش از ولادت پدر بزرگوارش، نام ایشان بر زبان بعضی از ائمه طاهرین آمده، و از مقام والای ایشان سخن گفته اند. امام صادق(ع) در روایتی فرمودند: ... بانویی از فرزندان من به نام «فاطمه» دختر موسی، در آن جا رحلت می کند، که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند» ( بحارالانوار ج 6 ، ص 216 )

فضایل حضرت معصومه(س)

شرافت خانوادگی:

انتساب ایشان به بیت وحی، رسالت و امامت نشان از شرافت و اصالت خانوادگی آن حضرت است.

امام رضا(ع) در زیارتنامه به شرافت نسبی حضرت معصومه(س) و نسبت ایشان با چهارده معصوم(ع) اشاره فرمودند. که از جمله آن موارد: «بنت رسول ا...» و «بنت ولی ا...» و «اخت ولی ا...؛ خواهر معصوم» و «عمه ولی ا...» است، که وجود این امر را می توان سرچشمه سایر فضائل و کمالات معنوی و روحانی آن بانوی آسمانی دانست. افزون بر آن، زندگی در خانه و تربیت توسط پدر بزرگوارش امام موسی کاظم(ع) و همچنین زندگی در کنار برادرش حضرت رضا(ع) سبب شد، تا از تعالیم عالیه و الهی آن رهبران الهی بهره مند شوند. بنابراین، می توان آن بانوی بزرگوار را یکی از بهترین الگو و اسوه ها و نموداری از فضایل اهل بیت (ع) دانست.

عبودیت:

ارتباط با خداوند از طریق دعا و نیایش و عبادت معبود به دست می آید. نمونه هایی از عبادت و راز با خداوند متعال که در واپسین روزهای عمر شریفش در قم با آنها قرین بود و طی 17 روز ادامه داشت در روایات نقل شده است. (سفینة البحار ج 1 ، ص 124 )

آن حضرت با تأسی از پدر و مادر بزرگوارش، (عیون اخبار الرضا ج 1 ، ص 27 ) بسیاری از اوقات شبانه روز خود را به مناجات و عبادت و خضوع در پیشگاه ذات احدیت می گذراند. اگر چه این مدت از لحاظ زمانی کوتاه بود، ولی نمونه ای از یک عمر عبودیت و بندگی و دل بریدن از غیر خدا بود.

شفاعت:

مقام شفاعت، موهبتی الهی است که خداوند تعالی به آنان که روحشان به جلوه قدسی مزین است عنایت می کند.

شفاعت؛ به معنای واسطه شدن برای انجام کاری است، مثل واسطه شدن در آمرزش گناهان در نزد خداوند تعالی. طبق اعتقادات اسلامی خداوند تعالی برای پیامبران، اوصیای الهی، شهدا و مقربان درگاه خود این حق را قرار داده، تا آنها در پیشگاه خداوند وساطت و شفاعت نمایند.

اعتقاد به این اصل، زمینه ساز اصلاح و امید به بخشیدن گناهان از سوی خدای تعالی است. نه این که مشوقی برای انجام گناهان بوده، تا انسانها را در انجام گناهان جسورتر کند. پس اگر خداوند سبحان به افرادی مقام و حق شفاعت را اعطا نموده، این امر بیانگر شایستگی و مقام والای آنهاست که به ما نشان می دهد، پذیرش شفاعتِ آنها، نوعی تکریم و تعظیم آنها محسوب می شود.

از جمله کسانی که در روایات به شفیعه بودنش تصریح شده، حضرت فاطمه معصومه(س) است. و در میان بانوان از خاندان رسالت و طهارت، حضرت فاطمه زهرا(س) و حضرت فاطمه معصومه(س) از شفاعت گسترده ای برخوردارند. دایره شفاعت افراد به تناسب عظمت روحی و گستردگی مسؤولیت آنهاست. نتیجه اینکه شفاعت حضرت معصومه(س) برای همه شیعیان و در مراتب بهشت حتمی است. و این امر از عظمت روحی و میزان تقرب و آبرو و شأن او نزد خدا و رسول خدا(ص) حکایت دارد.

در شفاعت حضرت معصومه(س) همین بس که دو امام معصوم (ع) به آن اشاره فرموده اند:

1 امام صادق(ع) فرمودند: با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند(مستدرک الوسایل ج 10 ، ص 206 )

2 در متن زیارت نامه ای که توسط امام رضا(ع) برای زیارت خواهرشان حضرت فاطمه(س) به سعد قمی آموزش داده اند مطالب بسیار مهم و فضایل کم نظیری برایشان بیان شده، که از جمله در قسمتی از این زیارتنامه به موضوع شفاعت ایشان اشاره فرموده اند: ای فاطمه معصومه! برای من نزد خداوند تعالی در بهشت شفاعت کن.بنابراین، حضرت رضا(ع) درخواست شفاعت از حضرت معصومه(س) را با یادآوری شأن و موقعیت الهی آن حضرت گنجانده اند. بطوری که در این فراز از زیارت آن حضرت، به روشنی و صراحت به قدرت شفاعت ایشان اشاره گشته، و دلیل آن هم، شأن و منزلت والای حضرت معصومه(س) در پیشگاه خداوند است.

زیارت: بزرگداشت مفاخر و صاحبان کمال، امری لازم است که این امر سبب بقا و استمرار حیات علمی، معنوی و... آنان خواهد شد. افزون بر آن، زیارت باعث می شود تا میان نسلهای گذشته، حال و آینده، نوعی ارتباط و الفت و همبستگی برقرار شود. در روایات نسبت به زیارت توصیه و تأکید زیادی شده است. درباره فضیلت زیارت حضرت فاطمه معصومه(س) روایاتی از معصومین وارد شده که خود بهترین سند در ارتباط با فضایل ایشان می باشد.

ائمه اطهار هم پیروان خود را تشویق به زیارت مرقد نورانی ایشان نموده، و پاداش نیک هم برای آن بیان کرده اند که در بعضی از آنها وعده صریح و قطعی بهشت به زائران قبر حضرت معصومه(س) داده شده است:

1 - شیخ صدوق پیشوای محدثان شیعه با سند صحیح از امام رضا(ع) در فضیلت حضرت معصومه(س) روایت می کند، که فرمودند: «هر کس او (فاطمه معصومه) را زیارت کند، بهشت از آن اوست» ( بحار الانوار ج 102 ص 265 )

پیام این حدیث شریف برای پیروان اهل بیت (ع) این است که آن حضرت جایگاه عالی در پیشگاه خداوند و مقام و فضیلت زیادی دارد، که اگر زائر با شناخت و معرفت و الگوپذیری از آنها، به زیارتشان برود، شایستگی ورود به بهشت را خواهد داشت.

2 امام رضا(ع) فرمودند: «هر کس حضرت معصومه(س) را در قم زیارت کند، همانند کسی است که مرا زیارت کرده باشد» (ناسخ التواریخ ج 3 ص 6822 )



www.tebyan.net