شرائط قبولی روزه

س1: شرایط قبولی یک روزه را بیان نمایید.
ج: یکی از شرائط مهم قبولی روزه ترک محرّمات است.
*نیت ابتدا و انتهای زمان روزه داری

س2: در آستانۀ ماه شریف و مبارک رمضان و با توجه به توسعۀ شهرها و عدم امکان تشخیص دقیق لحظه طلوع فجر خواهشمند است نظر شریف خود را در مورد زمان امساک برای روزه و اقامۀ نماز صبح اعلام فرمائید.
ج: از هنگامی که شخص یقین به طلوع فجر صادق کند، امساک واجب است و می تواند نماز صبح را بخواند و تعیین طلوع با ساعت و دقیقه بطوریکه شرعاً امساک واجب و نیز وقت نماز صبح باشد، ممکن نیست و احتیاط این است که در روزه امساک را قدری قبل از یقین بطلوع فجر شروع کند.

س3: آیا به مجرّد اینکه اذان مغرب شروع شد، روزه دار می‌تواند افطار کند و یا باید کمی صبر کند؟
ج: موقعی می تواند افطار کند که یقین کند مغرب شده است.

س4: اگر در یک کشور برای افطار روزه اذان یک شهر بزرگ آن کشور را در تلویزیون پخش کنند، آیا براى همه کسانى که در حال شنیدن اذان هستند جایز است افطار نمایند؟
ج: هر کسى باید بر طبق مغرب افق شهر خود افطار کند.

س5: اگر هنگام غروب در مسجد الحرام و مسجد النبی صلّی الله علیه و آله حضور یابند به لحاظ این که اهل سنّت بلافاصله پس از اذان افطار می کنند، آیا زائران ایرانی می توانند همراه آنان افطار کنند یا نه؟ و آیا افطار کردن بر اساس تقیه این مورد را نیز شامل می شود یا نه؟

ج: در فرض مذکور که تقیه ای برای حضور در هنگام غروب در مسجدین شریفین نیست نباید شخص صائم در این وقت مشرّف به مسجدین شود. بلی، اگر بطور غیر عمدی در آنجا اتفاقاً حضور یابد و ترک افطار موجب فتنه و خلاف تقیه باشد باید تقیّهً افطار کند ولی در صورت اولی اگر حضور یافت و ملجأ بافطار شد باید علاوه بر قضاء روزه، کفّاره هم بدهد و در صورت دوم فقط قضاء واجب است.

* اعتبار تعیین روزه هر روز ماه رمضان


س6: آیا در نیّت روزۀ ماه رمضان باید معیّن کنیم که روز چندم ماه رمضان را روزه می گیریم و اگر مثلاً نیّت روزه روز اول ماه مبارک رمضان کردیم بعد روشن شد روز دوّم بوده است روزه چه حکمی دارد؟
ج: لازم نیست روزۀ هر روز را بخصوصه نیّت کند، همین اندازه که بداند روزه ماه رمضان را می گیرد، کافی است.

*فراموش کردن نیت روزه تا مغرب

س7: اگر در ماه رمضان قبل از طلوع فجر نیّت را فراموش کرد، چه کند؟
ج: اگر قبل از ظهر یادش آمد نیّت کند و اگر بعد از ظهر یادش بیاید روزه باطل است ولی باید آن روز را امساک کند و بعد هم قضای آن را بگیرد.

*اگر روزه دار بعد از نماز صبح بیدار شود


س8: لطفاً بفرمایید اگر شخصی قصد روزه گرفتن دارد ولی سحر جهت خوردن سحری بیدار نشود و فقط برای نماز بیدار و پس از آن بخوابد، آیا روزه گرفتن به این شکل که فرد سحر را بیدار نشود، اشکال دارد و آیا روزه اش صحیح است؟

ج: همین قدر که قصد روزه داشته باشد کافی است و خوردن سحری لازم نیست.
س9: اگر کسى در ماه مبارک رمضان، از خواب بیدار شود و بعد متوجه بشود که از وقت اذان گذشته است آیا روزه این فرد صحیح است؟
ج: بلى، صحیح است.


س10: اگر در ماه مبارک رمضان نیّت روزه را فراموش کند و نزدیک مغرب نیّت کند روزه اش صحیح است یا خیر؟
ج: باید روزه آن روز را قضا کند.

* روزه یوم الشک


س11: اگر یوم الشک بین آخر شعبان و اول رمضان را به نیّت شعبان روزه گرفت، سپس نیّت افطار کرد و قبل از ظهر یا قبل از افطار معلوم شد که رمضان بوده، در این صورت اگر نیّت رمضان کند روزه اش صحیح است؟ وظیفه چیست؟

ج: در فرض سؤال نیّت روزۀ رمضان کند و روزه صحیح است.

س12: اگر کسی یوم الشک را روزه نگیرد و بعد از ظهر معلوم شود ماه رمضان است و عمداً امساک نکند حکم او چیست؟
ج: در فرض سؤال اگر امساک نکند معصیّت کرده ولی کفّاره ندارد و قضاء کافی است.

س13: اگر کسی عقیده پیدا کرد روز اوّل ماه مبارک رمضان است از همین رو، نیّت روزه کرده امّا در وسط روز، متوجّه شد آن روز، روز اول ماه مبارک نیست بلکه فردای آن روز، روز اول رمضان است آیا می تواند نیّتش را به روزه ای دیگر تبدیل کند یا خیر؟
ج: بلی می تواند.

* گرفتن روزه مستحبی ، استیجاری با داشتن روزه قضا و کفّاره روزه

س14: اگر کسی روزه قضا داشته باشد آیا می تواند روزه مستحبی را هم بگیرد؟
ج: کسی که روزه قضا دارد نمی تواند روزه مستحبی بگیرد.

* نیّت روزه برای کسی که قصد دارد فردا سفر کند

س15: در ماه رمضان شخصى که از شب نیّت دارد که فردا قبل از ظهر مسافرت کند، آیا واجب است که از طلوع فجر تا وقتى که بحد ترخّص برسد روزه باشد ونیّت روزه کند؟و یا اینکه وظیفه اش فقط مجرد امساک از مفطرات است و قصد روزه نباید بکند؟
ج: بلى، باید نیّت روزه کند.

* دختر و پسر و روزه داری

س16: سن بلوغ زن 9 نه سال در رساله ذکر شده است و تکلیف بر او واجب است در حالیکه دختر این قدر کوچک است که اگر روزه بگیرد مریض می شود بلکه نمی تواند روزه بگیرد و علامت بلوغ دیگر هم ندارد، تکلیف ایشان چیست؟
ج: سن تکلیف دختران نه سال کامل قمری است و در عین حال قدرت شرط تکلیف است، آنچه قدرت انجامش را دارد باید انجام دهد و آنچه قدرتش را ندارد تکلیف ساقط است، مثلاً اگر قدرت گرفتن روزه ندارد نباید روزه بگیرد و هر وقت قدرت یافت قضا آن را بجا آورد ولی نماز و حجاب و امثال اینها را که قدرت دارد باید انجام دهد.

س17: در شرع مقدّس اسلام که دختر در 9 سالگی بالغ می شود اگر روزه گرفتن برایش مشکل داشته باشد و افطار کند بعد، قضا لازم است یا خیر؟
ج: در فرض سؤال چنانچه قدرت و توانائی روزه گرفتن نداشته باشد یعنی در اثر گرفتن روزه ضعف غیر قابل تحمّل برای او پیش بیاید یا مریض شود و این حالت تا ماه رمضان سال بعد ادامه داشته باشد قضاء ندارد و فقط برای هر روز یک مدّ طعام (گندم یا جو) باید به فقیر غیر سیّد بعنوان کفّاره بدهد و دادن پول کافی نیست.

س18: اگر به گمان این که بلوغ پسر، پانزده سال شمسی است ماه رمضان را روزه نگرفت و بعداً معلوم شد که قبل از رمضان پانزده سال قمری اش تمام بوده، حکم قضا و کفّارۀ او چیست؟
ج: در مورد سؤال باید روزه هائی که نگرفته قضا کند و امّا نسبت به کفّاره چنانچه جـاهل مـقصّر بـوده یعنی قبل از ماه رمضان و یا در ایّام رمضان احتمال می داده که شاید سال قمری ملاک تکلیف باشد و سؤال نکرده و روزه را خورده کفّاره عمد هم دارد و اگر احتمال نمی داده کفّاره ندارد.

س19: خیلی اتّفاق می افتد که جوانهای مکلّّف به روزه، در دوران اولین سنّ بلوغ (15 سالگی در پسر و 9 سالگی در دختر) ‌روزه را یا به خاطر کوتاهی فکر و یا به اجبار والدین، ترک می کنند آیا بر آنها فقط قضا لازم است یا کفّاره هم واجب است؟
ج: در مورد سؤال اگر متمکّن از روزه گرفتن بوده اند و عالم به حکم هم بوده اند و یا جاهل مقصّر بوده اند بنحوی که در جواب قبل گفته شد قضا و کفاره هم دارد و الّا فقط قضا دارد.

س20: بنده شش سال است که به سن تکلیف رسیده ام یعنى 6 ماه رمضان بر من گذشته که مى بایست روزه مى گرفتم، چهار سال اخیر را روزه گرفته ام تماماً، 2 سال ابتدائى را نمى دانستم که به تکلیف رسیده ام، بعدها فهمیدم که قبل از 15 سالگى مکلّف بوده ام از اینرو بعضى از روزهاى این دو ماه مبارک رمضان را روزه گرفته و بعضى دیگر را که حدوداً از هر دو ماه مبارک 30 روز مى شود روزه نگرفته ام تکلیف بنده در برابر قضاى این روزه ها چیست؟
ج: در فرض سؤال روزه هاى فوت شده را قضا نمائید، و براى هر کدام یک مدّ طعام کفّاره بدهید و اگر التفات بوجوب صوم نداشته اید و غافل از سؤال کردن بوده اید کفّاره عمد واجب نیست.
س21: نمى دانم چند ساله بودم شک دارم حدود 14 الى 15 سالگى نماز نخوانده ام عمداً و روزه خوارى هم کرده ام بفرمائید چه حکمى دارد وظیفه من در قبال این اعمال انجام نشده چیست؟
ج: هر مقدار از نماز و روزه خود را که یقین دارید در حال بلوغ ترک کرده اید باید قضا نمائید و براى تأخیر قضاى روزه کفّاره غیر عمد باید بدهید و چنانچه افطار روزه بدون عذر و عمدى بوده باید براى هر روز کفّاره عمد هم بدهید.
* خوردن و آشامیدن سهوی

س22: اگر کسی روزه مستحبّی بگیرد و فراموش کند که روزه است و چیزی بخورد و یا بیاشامد، آیا روزه اش باطل می‌شود؟
ج: خوردن و آشامیدن سهوی مبطل روزه نیست؛ چه روزه واجب باشد چه مستحب.

س23: بلعیدن خون دندان در ماه مبارک رمضان و در حالیکه عمدی است و شخص روزه دار جاهل به مسئله شرعی است روزه ایشان چه حکمی دارد؟
ج: در فرض سؤال شخص مذکور باید قضاء روزه را بگیرد و اگر جاهل قاصر بوده کفّاره ندارد.

س24: آیا چرک گلو باعث ابطال روزه مى شود؟
ج: چرک گلو روزه را باطل نمى کند مگر بفضاى دهن بیاید و سپس عمداً به حلق داخل شود که در این صورت مبطل است.

* خوردن در بین اذان صبح


س25: اگر انسان مریضی که دکتر داروئی را برای او تجویز کند، و در ماه رمضان باید این دارو را قبل از اذان صبح استفاده کند، فراموش می کند و موقعی یادش می آید که حدود وسط های اذان است و این دارو را استفاده می کند، آیا روزه این شخص صحیح است یا نه؟ (حکم را در صورت عمد نیز بیان فرمائید).
ج: اگر یقین نداشته باشد که صبح شده استفاده از دارو ضرری به روزه ندارد.

* تزریق آمپول، سرم و واکسن

س26: آیا شخص روزه دار در ماه مبارک رمضان، مى تواند سرم یا آمپول، تزریق کند؟
ج: احتیاط مستحب آن است که از استعمال آمپول و سرم خوددارى کند و اگر لازم شد و تزریق کرد روزه اش باطل نمی‌شود.

س27: زدن آمپول مقوّى یا پنى سیلین براى روزه دار جایز است یا خیر؟
ج: اشکال ندارد و فرقى بین اقسام آمپول‌ها نیست، ولى احتیاط مستحب در ترک است.

س28: شخص روزه دار بخاطر درد شدید- قرص- خورده است و توجهی به اینکه باید آمپول مسکن بزند نداشته است، آیا فقط قضای تنها کافی است؟
ج: قضا کافی است.

* مسواک زدن در حال روزه

س29: اگر شخصی در ماه مبارک رمضان در بین روز متوجه شود که غذا لای دندانش است و مدتی بعد متوجه شود که غذا دیگر لای دندانش نیست آیا روزه اش باطل است؟ ب) و یا شخصی در بین نماز متوجه شود که چیزی در دهانش است ( اعم از خوراکی یا غیر خوراکی ) و هرچه سعی می کند نمی تواند آن را نگه دارد و از حلق پائین می رود. روزه و نماز این شخص چه حکمی دارد؟
ج: در مورد شخص اوّل اگر آنچه را که لای دندان بوده فرو نبرده روزه صحیح است و شخص دوّم اگر بیرون آوردن آن ممکن نبوده و بی اختیار فرو رفته نماز و روزه اش صحیح است.

س30: مسواک کردن در روز ماه رمضان برای روزه آیا مبطل روزه هست یا خیر؟ کیفیت را لطفاً توضیح فرمایید.
ج: اگر آب که از خمیر دندان تولید شده یا آب خارجی وارد حلق نشود و آن را بیرون بریزد اشکال ندارد.

* غلط خواندن قرآن و روایات و دعا و خواندن مصیبت و مرثیه مشکوک

س31: آیا غلط خواندن قرآن روزه را باطل می کند؟
ج: باید قرآن را صحیح بخواند ولی تلاوت غلط روزه را باطل نمی کند.

س35: اگر کسی در ماه رمضان آیه قرآن یا روایتی را غلط بخواند و قصدش این بوده که صحیح بخواند، ولی می داند که غلط می خواند و موجب تغییر معنی می شود ولی هدفش این نیست که معنای غلط را به خدا و امام علیه السلام نسبت دهد، حکم روزۀ او چیست؟
ج: روزه اشکال ندارد ولی موردی را که یقین دارد آنرا غلط می خواند نخواند.

*دروغ بستن به خدا و پیغمبر صلّی الله علیه و آله

س32: کسی که دروغ به خدا و پیغمبر نسبت می دهد و مخاطبی ندارد ، روزه اش باطل است یا نه؟
ج: باطل است.

* حکم نسبت دادن روایت از معصومی به معصوم دیگر

س33: اگر کلام یکى ازمعصومین را اشتباهاً به دیگرى نسبت دهیم مثلاً به جاى اینکه بگوئیم رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمودند بگوئیم امیرالمؤمنین علیه السلام چنین فرموده اند، آیا باعث باطل شدن روزه می شود ؟ همچنین اگر عمداً این کار را انجام دهد حکمش چیست؟
ج: درصورت اشتباه اشکال ندارد ولى اگر عمداً و با توجّه باشد چون انتساب بمعنى این است که آن حضرت خصوص این کلام را فرموده با اینکه می داند نفرموده نسبت دروغ است و روزه را باطل می کند و قضا و کفّاره دارد.

* حکم دود سیگار و غیر آن

س34: کشیدن سیگار و استعمال قلیان آیا مبطل روزه هست؟
ج: بنابراحتیاط واجب، روزه دار نباید دود سیگار یا قلیان را بحلق برساند.

س35: آیا کشیدن سیگار، بصورتى که دود آن را فرو نبرند، روزه را باطل مى کند؟
ج: اگر دود آن را فرو نبرند روزه را باطل نمى کند، ولى تظاهر به آن در این صورت، مناسب نیست و به احترام ماه مبارک ترک شود.

* گرد و غبار در محیط کار

س36: اگر محل کار انسان طورى باشد که جلوگیرى از رسیدن غبار به حلق دشوار باشد تکلیف چیست؟ اگر به حلق برسد چطور حکم مسئله را از نظر صحت و بطلان روزه و قضاء و کفاره بیان فرمائید.

ج: چنان که گفته شد روزه محل اشکال است چه در محل کار باشد یا غیر آن و اگر تحفظ از غبار ممکن نباشد باید کار را در ماه مبارک رمضان تعطیل کند یا اگر ممکن است شب کار کند و الّا احتیاط واجب قضاء و کفاره است.

*بخار حمّام و سونا

س37: اگر فضاى حمام را بخار گرفته باشد روزه باطل مى شود؟
ج: باطل نمى‌شود.

س38: انسان روزه دار می تواند به جاهایی مثل سونا که هوا کاملاً با بخار آب اشباع شده برود یا این که مانند گردوغبار محسوب می شود یا این که مانند آب محسوب می شود؟
ج: اگر بخار موجود درآنجا غلیظ باشد به احتیاط واجب روزه دار نباید به آنجا برود.

* استفاده از اسپری در روزه داری

س39: آیا استفاده از اسپریها موجب بطلان روزه می شود؟
ج: اگر بداند که بحلق میرسد جائز نیست و اگر نداند که بحلق می رسد اشکال ندارد.

س40: آیا استفاده از اسپری تنفسی درداخل دهان و بینی برای باز کردن مجاری تنفسی مبطل روزه می باشد یا خیر؟
ج: در مفروض سؤال چنانچه ناچار از استفاده آن در روز باشد اشکال ندارد و روزه را بگیرد لکن اگر قبل از حلول ماه مبارک رمضان بعد عارضه اش برطرف شود بنا بر احتیاط قضای روزه ها را نیز بگیرد و اگر عارضه تا ماه رمضان بعد ادامه یافت بنا بر احتیاط برای هر روز یک چارک طعام مانند گندم یا جو بعنوان کفّاره به فقیر غیر سیّد بدهد و دیگر قضا ندارد.

س41: استفاده از اسپری تنفسی در داخل دهان و بینی برای تسکین درد، ضد التهاب و موارد دیگر جهت درمان چه حکمی دارد؟

ج: در صورت ناچاری اشکال ندارد و حکمش همان است که در جواب سؤال قبل مرقوم شد.

*استفاده ازعطر و وسایل آرایشی و روزه داری

س42: آیا اگر انسان روزه دار از عطر و ادکلن استفاده کند، به طوری که خودش بویش را حس کند، روزه باطل است؟
ج: امر مذکور روزه را باطل نمی کند.

س43: آیا استفاده از مواد و وسایل آرایشی مانند کرم، سرمه و ... در ماه مبارک رمضان برای شخص روزه دار چه حکمی دارد؟
ج: اشکال ندارد ولی در مورد سرمه اگر از موّادی باشد که مزه یا بوی آن به حلق برسد مکروه است.

*سفر و روزه

س44: در صورتی که روزه دار بخواهد پیش از ظهر مسافرت کند، آیا می تواند در خانۀ خود صبحانه بخورد؟ در صورت خوردن صبحانه، باید کفّاره بدهد؟
ج: در فرض سؤال تا موقعی که از حدّ ترخّص وطن نگذشته حقّ خوردن ندارد و اگر خورده در حالی که شکّ داشته که میتواند بخورد یا نه باید کفّاره افطار عمدی را هم بدهد.

س45: اگر کسى که روزه دار است کارى انجام دهد و فکر کند روزه اش باطل شده و نهار بخورد یا کار باطل کننده روزه را انجام دهد، در صورتى که بعداً به اشتباه خود پى ببرد که روزه باطل نشده آیا باید قضاى روزه را بگیرد یا باید کفاره هم بدهد؟
ج: باید قضاى روزه را بگیرد و اما نسبت به کفّاره اگر جاهل مقصّر بوده باید کفّاره هم بدهد.

س46: اگر کسی قضای روزهای ماه رمضان سال قبل را تا ماه مبارک رمضان سال بعد نگیرد حکمش چیست؟

ج: درفرض سؤال باید علاوه بر قضاء روزه ها برای هر روز یک مد(750گرم)گندم یا جو یا آرد بعنوان کفاره به فقیر غیر سید بدهد و دادن پولش کافی نیست باید خود جنس باشد و می توان همه را به یک فقیر داد.

س47: در باب کفاره روزه آیا مى شود بمقدار پول گندم، یا برنج به فقیر داد؟
ج: پرداخت کفاره به نحو مذکور در سؤال مجزى نیست. باید همان گندم را بدهد و یا برنج و یا اجناس دیگرى که در باب کفارات مذکور است.

س48: آیا کفاره ماه رمضان می شود به یک فقیر بیش تر از یک مُد داد یا نه؟
ج: در کفاره مدّ اشکال ندارد.

س49: شخصی در ماه رمضان ، قبل از ظهر برای مسافرت از خانه خارج شود و پس از گذشتن از حدّ ترخّص افطار می نماید، ولی قبل از رسیدن به حدّ مسافت از مسافرت منصرف و قبل از ظهر به منزل بر می گردد، آیا امساک بقیّة روز واجب است یا خیر؟
ج: در فرض سؤال امساک واجب نیست.

س50: وقتی انسان وارد وطن می شود و مفطر بجا نیاورد اگر قبل از ظهر وارد شد باید قصد روزه کند و روزه او صحیح است آیا باید به وطن برسد قبل از ظهر یا اگر به حد ترخّص هم رسید قبل از ظهر وظیفه او قصد روزه است و روزه اش صحیح است خلاصه ملاک وطن است یا حدّ ترخّص.
ج: اگر قبل از ظهر به جائی برسد که صدای اذان را بشنود و دیوارهای وطن را به بیند باید قصد روزه کند هر چند داخل وطن نشده باشد.


پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی