حسینیه ها نقش اجتماعی درزندگی مردم داشته و کانون های قابل توجهی بوده اند.
حسینیه بعثت جزء یکی از بزرگترین حسینیه های یزد به شمار می رود و یادگاری است از دوران حکومت حاجی علی نقی خان (1214-1219ه.ق.)
این حسینیه به صورت چهارگوش ساخته شده و دارای غرفه های متعدد در دو طبقه بوده است و از چهارطرف به کوچه ها و محلات دیگر راه داشته و در اعیاد اسلامی و ایام سوگواری به ویژه ماه محرم مورد استفاده قرار می گرفته است.
قبل از محرم اهالی محل با فراخوانی ، جهت آذین بندی حسینیه و بزرگترین نخل یزد دعوت می شدند.
روشنایی حسینیه به وسیله چراغ توری هایی بوده است که اطراف حسینیه آویزان می شدند.
درروز تاسوعا اهالی ابرندآباد و در روز عاشورا اهالی محمودآباد(مردآباد) در حسینیه نخل برداری می کردند و بعد از مراسم ، در خانه مشیر الممالک بر سر سفره امام حسین (ع) میهمان می شدند.
هیئت و حسینیه میدان شاه در هر دوره متصدی و بزرگانی همچون مشیرالممالک ، حاج میرزا نصرالله بزاز، حاج رضا رشتی ، محمدصادق رشتی، سیدمحمد رشتی ، محمد چرخی مشهور به غوره ، سیدمحمود اسدزاده ، مهدی اعیارخان ، حاج حسین قنادباشی ، عباسعلی غنی آبادی ، گلبهار، مصدق ، شرقی ، سیدمهدی چیتی و حاج حسین دستگاه دار داشته است که از زحمت کشان متدین و خادم اباعبدالله الحسین بوده اند.
اکنون (سال 95) مسئولیت هیئت و حسینیه به عهده حاج حسین عز آبادی می باشد.
تاریخچه هیئت و حسینیه میدان شاه (بعثت) :
در کنار میدان شاه، مسجد شاه طهماسب قرارداشته است از این رو این میدان به میدان شاه شهرت پیدا می کند. تاریخچه پیدایش میدان شاه به قدمت شکل گیری آئین تشیع در یزد باز می گردد.
در دوران صفویه سبک و سیاق رایج عزاداری ، تعزیه و نخل برداری بود و هیئت ها در حسینیه های محله خود روضه خوانی و سینه زنی می کردند .
در دهه 20 هیئت عزاداری و سینه زنی میدان شاه به مجلس عزاداری که در خانه مشیرالممالک برگزار بود می رفتند و در آنجا به سینه زنی می پرداختند که بعد از آن هیئت های دیگر از این هیئت تقلید کردند و رفتن هیئت ها به مجالس رسم شد.
در زمان رضاشاه ، روضه خوانی و عزاداری ممنوع می شود . بعضی از مواقع مردم مخفیانه مجالس روضه خوانی را در زیرزمین خانه های خود برگزار می کردند.
عاقبت هیئت عزاداری کوی تل از خود شجاعت نشان می دهد و با شور خاصی به سوی امامزاده جعفر به حرکت در می آید که مورد استقبال مردم و علما قرار می گیرد. در بین راه در نزدیکی امیرچقماق مورد ممانعت نیروهای حکومتی قرار می گیرد و با وجود مقاومت مردم چند نفری بازداشت می شوند. از آن به بعد مردم آرام نمی گیرند و در این میان هیئت میدان شاه به طور علنی به عزاداری می پردازد و ممنوعیت چند ساله را می شکند.پس از آن هیئت های دیگر نیز به این جمع می پیوندند و با انتشار این خبر در استان های دیگر طلسم ممنوعیت عزاداری در سراسر کشور می شکند.
خیابان کشی میدان شاه :
در زمان رضا شاه خیابان قیام احداث شد و در زمان محمدرضا شاه گسترش یافته و خیابان های انقلاب (امیرآباد) ، بلوار امامزاده و خیابان سیدگلسرخ احداث گردید. خیابان ها از وسط حسینیه عبور کرده و قسمتی از بناهای حسینیه تخریب شد.
با پیگیری مسئولین هیئت بعثت و اهالی محل ، سازمان میراث فرهنگی قسمتهای تخریب شده را بازسازی نموده است.
(یزد از دیروز تا امروز : یادها و خاطره ها . صادق بهجت . یزد : انتشارات سیدعلی زاده ، 1395 . ص. 192-195 ).
نگارش: مریم تجملیان (کتابدر کتابخانه وزیری یزد).