برای کسی که یزدی نباشد و به مجلس روضه ای وارد شود، سوالی پیش می آید که اگر آن را مطرح کند به آن پاسخ جالبی داده نمی شود! سوال این است که چرا به این شیوه چای برای مستمعان می برند؟ این چه روشی برای تعارف کردن چای در مجلس روضه خوانی است که جنبه نمایشی دارد؟ مثلا فردی به روی یک دست خود سینی های کوچک مسی یا استیل که به آن تال گفته می شود می چیند و استکانهای چای در آنها قرار می دهد و به ترتیب خاص آن را مقابل مستمعان می گذارد. استکان چای داغ وسط یک نعلبکی تمیزی که در تال گذاشته شده و کنار تال مقداری قند وجود دارد که توجه ما را جلب می کند و این سبک و سیاق منحصر به مجالس روضه خوانی یزدیها است. در روضه های یزد به دو دلیل جریان چای دادن با دیگر جاها و مراسم دیگر فرق می کند:
الف) به خاطر مستمعان حاضر در مجلس
در گذشته به پادشاهان و بزرگان و کدخداها و کسانی که درجه ای از علم و تقوا داشتند و در نظر عموم مردم احترامی بیش از دیگران داشتند، همیشه در تعارفها از دیدگاه خاص، نگاه شده مثلا بهترین نوع خوردنیها را به بهترین وجه به آنها تعارف می کردند و خوردنیها اعم از میوه، غذا و آشامیدنی را جلوی آنها نمی گرفتند که شخص برای استفاده از آن دست دراز کند چون این مسأله به نوعی دور از ادب بوده و با طبع بزرگان سازگاری نداشته است، بنابراین خوراکیها را با احترام مقابل روی آنها می گذاشتند تا فرد برای استفاده از آنها در هر لحظه ای که تمایل داشت احساس راحتی بیشتری کند. در روضه ها به این مسأله خیلی توجه می شود، هر کس به مجلس امام حسین(ع) وارد شود یا به نوعی حضور داشته باشد این احترام را خواهد دید. این عقیده همه یزدیهاست، کسی که به روضه یا هیأت می آید برای بزرگداشت محبوب خود آمده و به همین خاطر او بزرگ و بزرگوار است و باید مانند بزرگان با او رفتار شود. به همین علت یعنی به پاسداشت بزرگی مستمعان(از حیث مقام) چای را به دست آنها نمی دهند و یا مقابلشان نمی گیرند که خودشان بردارند و طبق این رسم باید مجموعه چای را که در تالی چیده شده با ادب پیش روی آنها گذاشت، دلیل دینی آن دوستی با دوستان خدا و حضرت ائمه (س) است به حکم تولّی، که یکی از فروع دین است.
ب) به هم نخوردن تمرکز حواس مستمع
برای شخصی که در روضه غرق در یک حال معنوی باشد، تعارف کردن چای به صورتی که چای به دستش داده شود یا سینی چای برابرش بگیرند تا خودش از سینی قند و چای و نعلبکی بردارد آزاردهنده است و حال شخص عوض می شود شاید در دلش آزرده شود و یا اگر محو در شنیدن گفتاری باشد با تعارف کردن چای به شکلی که گفتیم برای چند لحظه ارتباط شخص با منبر و خطیب قطع می شود، به همین دلیل به این نکته توجه شده و چای و قند را با تال مقابل شخص می گذارند و می روند که شخص حتی تشکر هم نکند چون حواسش پرت می شود و شاید در لحظه ای، دریافتی باطنی در حال اتفاق افتادن بوده یا موضوع جالبی گفته می شده که با یک چای تعارف کردن حقی از مستمع سلب می شود و شخص به خاطر یک چای آن را از دست می دهد. در خصوص چای دادن آدابی وجود دارد که مربوط به چای بده است.
(در سماع سروها/ محمدعلی کریمی. یزد: شاهنده، ۱۳۸۹.ص ۲۷-۲۹).
نگارش: مژگان روحانی (کتابدار کتابخانه وزیری یزد).
