حجت الاسلام وزیری یزدی

نگارش: حسین مسرت


حجّت­ الاسلام و المسلیمن حاج سیدعلی­محمّد وزیری یزدی (یزد 1273 _ یزد 1356ش) از عالمان نامور یزد، واقف کتابخانة وزیری یزد به آستان قدس رضوی و بانی و باعث و مشوّق وقف بسیاری از املاک، باغات و مستغلّات در حوزة یزد و کرمان از سوی نیکوکاران به آستان قدس.

وزیری یزدی، فرزند سیدمهدی از احفاد میرزاسیدمرتضی وزیر و از سادات عریضی یزد به سال 1273ش درشهر یزد به دنیا آمد.(وزیری،19) دروس مقدّماتی فارسی و عربی را نزد پسر دایی خود معتمدالعلماء فراگرفت.(کاظمینی3،1656) و آنگاه در مدارس علمیّة مصلّی، شفیعیّه و خان یزد، تحصیلات خود را زیر نظر علمای طراز اوّل یزد ادامه داد و پس از فراغت از تحصیل به وعظ و خطابه روی آورد.(جلالیان،106) و از مشهورترین وعّاظ یزد گردید(انتظاری، سخنرانی،54) مدّت زمانی هم برای تبلیغ به شهرهای اصفهان، تهران، زاهدان، شیراز، قم و مشهد سفر کرد.(دعایی،122) در سفرهایی که به عتبات عالیات و دیگر شهرهای ایران داشت، موفّق به کسب اجازه از آیات عظام: سیدابوالحسن اصفهانی، حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی(مؤسّس حوزة علمیّة قم) سیدمحمود شاهرودی، سیدمحسن حکیم، حاج سیدمحمّدتقی خوانساری، حاج آقا حسین بروجردی، حاج آقا حسین قمی، سیدابوالقاسم خوئی، امام خمینی(ره)، حاج سیداحمد خوانساری، حاج سیدمحمّدهادی میلانی و حاج سید عبدالله شیرازی، در امور حسبیه(وجوه شرعی) و روایی گردید. (جلالیان،106، دعایی،122، قریشی، سیمای فضیلت، 266-257)

در همین سفرها بود که وزیری از بیشتر علماء و دانشمندان، مراجع نامی و واعظان شهیر ایران، دستخط و عکس به یادگار گرفت و بعدها آن را در مجموعه­ای به نام «مجمع الجواهر» سامان داد و در گنجینة مخطوطات کتابخانة وزیری به یادگار نهاد. (انتظاری، 74-73)

وزیری در طول سالیان عمر خود در زمینه­های دینی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فعالیّت­های سودمندی داشت که می­توان به بازگشایی مدارس حوزة علمیّة یزد، پس از شهریور 1320ش به کمک علمای نامی یزد (دعایی، 121) / تشکیل انجمن ادبی کتابخانة وزیری یزد در سال 1350ش (قریشی، 42) / تعمیر و مرمّت مسجد جامع کبیر یزد و تشکیل هیئت حامیان مسجد در سال 1324ش (آیت­اللهی، 60) / پیگیری و اهتمام در تصویب تعطیلی رسمی روز شهادت امام جعفر صادق(علیه السلام) در مجلس شورای ملّی در زمان آیت الله کاشانی(محمّدرضا انتظاری، مصاحبه 30/8/86) / اعزام مبلّغ به شهرها و روستاهای کشور و حتّی هامبورگ آلمان (قریشی، گوشه­هایی، 41) / بنیانگذاری مدارس جامعة تعلیمات اسلامی یزد در سال 1334ش (رئوف، 127) گردآوری مجموعة خطّی مجمع الجواهر و یادادشتهای وزیری در پنچ جلد، اهتمام به چاپ چندین کتاب به نام­های: مجموعة وزیری(جلد اوّل)، فهرست نسخه­های خطّی کتابخانة وزیری،ج1تا5، محضر الشهود فی ردّ الیهود، معادن الحکمة فی مکاتیب الائّمه، المختارات من الرسائل / قرار دادن موقوفاتی از جمله: سه خانه در یزد و سهام بانک توسعة صنعتی و معدنی و کارخانة اقبال یزد برای پشتوانة هزینه­های کتابخانة وزیری اشاره نمود. (محمّدرضا انتظاری، مصاحبه، 30/8/86)

امّا در اینجا به بخشی از فعالیّت­های وی که در ارتباط با آستان قدس است، پرداخته می­شود:

نخست، راه­اندازی و ادارة کتابخانة وزیری در سال 1334ش با حدود دو هزار جلد کتاب چاپی و خطّی شخصی خود (آیت اللهی،61) در دهلیز شمالی مسجد کهن و تاریخی جامع کبیر یزد و اهدای آن همراه با وسایل و تجهیزات به آستان قدس در تاریخ 12/4/1348، در زمانی که 17967 جلد کتاب چاپی و 3300 کتاب خطّی داشت. (مهرنیا،42)

وزیری در طول سالیان حیات خود توانست با تشویق و ترغیب بسیاری از اهالی فرهنگ دوست تهران، مشهد، هند و یزد، کتابهای خطّی و چاپی نفیس را به مجموعه کتابخانه بیفزاید (در زمان فوت وزیری، کتابخانه دارای 33 هزار جلد کتاب بود)، چنانکه حتّی پس از درگذشت وی نیز بسیاری از نیکوکاران، بزرگان و فرهنگیان استان یزد، با توجّه به ارادتی که به وی داشته و دارند، اموال و کتاب­های خود را به کتابخانه می­سپارند.

دوم، چنانکه شواهد عینی و مصاحبه­های حضوری با واقفین املاک و باغات انار، پسته و... در استان­های یزد و کرمان گواهی می­دهد، بسیاری به اشاره و هدایت وزیری، دارایی­های منقول و غیر منقول خود را وقف بر آستان قدس نموده­اند. این امر در سال 1348 و پس از اهدای کتابخانه وزیری به آستان قدس تشدید شد. (پیمایش)

وزیری در 3/2/1356 در 82 سالگی درگذشت و در کتابخانة وزیری (درکنار درب ورودی) به خاک سپرده شد. در سال 1374 به پاس خدمات فرهنگی وی از سوی پست ایران، قطعه تمبری به یاد بود او چاپ شد، در سال 1380 همایش نکوداشت وزیری از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد و بنیاد ریحانة­الرسول در شهر یزد برگزار شد و تا کنون سه عنوان کتاب به نام­های: سیمای فضیلت (گردآوری: سیدضیاء قریشی،1374)، یادمان شادروان وزیری یزدی(گردآوری: حسین مسرّت،1380)، وزیری اسطورة خاطره­های ماندگار (گردآوری: حبیب مهرنیا،1385) دربارة او چاپ شده است.