آمارهای غیر رسمی در ایران حاکی از این است که چیزی حدود ۹ درصد از جمعیت کشورمان را افرادی تشکیل داده اند که دچار نوعی نقص یا معلولیت هستند. این اختلال یا معلولیت ممکن است از نوع آشکار آن باشد مثل نابینایی یا انواع پنهان نظیر خوانش پریشی. در دنیا کلید واژه ای با نام طراحی دسترسی پذیر یا فراگیر، موضوعی است که سالهاست به عنوان یکی از مفاهیمِ مورد توافق در بین طراحان و توسعه دهندگان وب و اپلیکیشن جا افتاده است. در ایران اما قصه به کلی متفاوت است. در سرفصل های دانشجویان رشته های علوم رایانه کمتر می توان رد پایی از دروس مرتبط با این مفهوم پیدا کرد. بسیاری از توسعه دهندگان هم از وجود کاربرانی با نیازهای خاص بی خبرند یا اساساً توجهی به شیوه های طراحی فراگیر ندارند. یکی از شرکت های ایرانی که به تازگی رویکرد خود را در طراحی تغییر داده و این کلید واژه را به ادبیات توسعه دهنده هایش افزوده، کمپانی دیوار است. شرکتی با حدود ۲۰ میلیون کاربر فعال که این روزها کمتر کسی را در ایران می توان پیدا کرد که کاربر اپلیکیشنش نباشد یا از چند و چون فعالیتش بی خبر باشد. چند روز پیش این خبر در فضای مجازی منتشر شد که دیوار، اپلیکیشنش را برای استفاده نابینایان و سایر گروههای معلولین، مناسب سازی کرده است. به همین بهانه، گفتگویی داشتیم با شایان مهردوست، «UX designer» یا طراح تجربه کاربر دیوار که نقش اصلی را در ماجرای دسترسی پذیری این اپلیکیشن بر عهده داشت. آنچه در پی می آید، خلاصه گفتگوی ایران سپید با این توسعه دهنده است:

- این اتفاق برای اولین بار رخ داده که یک شرکت شناخته شده ایرانی، بدون رایزنی معلولان و نابینایان، به شکل خود جوش تصمیم بگیرد اپلیکیشنش را برای این گروه از کاربران دسترسی پذیر کند. روند شکل گیری این تصمیم چگونه بود؟

- زمانی که دیوار صاحب تیم طراحی شد ما تصمیم گرفتیم برای انجام طراحی سیستمی، اپلیکیشن را تا حد اجزای تشکیل دهنده اش خرد کنیم تا بتوان از آن اجزا در بخشهای دیگر هم استفاده کرد. یکی از مواردی که در طراحی اجزای یک اپلیکیشن در نظر گرفته می شود این است که این جزء از همه نظر برای تمام کاربران دسترس پذیر باشد. این، موضوعی است که به عنوان یک فصل در تمامی راهنماهای معتبر طراحی اپلیکیشن هم وجود دارد. مثلاً Google در راهنمایی که برای استفاده طراحان منتشر کرده، به طور مفصل به این موضوع پرداخته است. دستور العمل های موجود، جزئیات زیادی نظیر رنگ عناصر، تایپوگرافی و حتی جانمایی عناصر بر روی صفحه را در بر می گیرد. ما یک سال پیش توسعه اپلیکیشن جدید را شروع کردیم و هدفمان هم این بود که این کار را کاملاً مبتنی بر استانداردهای موجود و به بهترین شکل ممکن انجام دهیم. قاعدتاً یکی از مواردی که باید رعایت می شد، دسترس پذیر بودن اپلیکیشن برای تمامی کاربران بود. این کار هزینه زیادی را هم به شرکت تحمیل نمی کرد. این گونه بود که ما مسیر جدیدی را در طراحی اتخاذ کردیم و از یک سال پیش به این سو، کاربران با نیازهای خاص را هم در توسعه اپلیکیشن لحاظ کردیم. نکته دیگری که در پیمودن این مسیر به ما کمک کرد، این بود که دیوار از یک حقوقدان نابینا به عنوان مشاور حقوقی بهره میبرد و من توانستم به کمک او با نحوه کار نابینایان با اندروید و اشکالات اپلیکیشن آشنا شوم. تعامل با این کاربر نابینا تصورات اشتباهی را که از نحوه استفاده نابینایان از اندروید داشتم، اصلاح کرد و نقاط تاریک این مسیر را برایم روشن کرد.

منبع : ایران سپید