یکم تیرماه سالروز صدور فرمان امام خمینی(ره) مبنی بر تأسیس سازمان تبلیغات اسلامی در سال 1360 که با نام «روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی» نامگذاری شده، بهانه ای بود تا گذری به آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی داشته باشیم. آرشیو مطبوعات اسلامی آستان قدس رضوی از ویژگی‌های منحصر بفردی برخوردار است. از قدیمی ترین نشریه تخصصی در این موضوع تا جدیدترین نشریه چاپ شده در ایران، نسخه هایی موجود است. آرشیو بیش از 600 نشریه تخصصی اسلامی به بیش از 10 زبان مختلف از اقصی نقاط جهان سبب شده که پژوهشگران قادر باشند تا به بررسی اندیشه های دینی گوناگون بپردازند و از گفت‌وگوی بین ادیان بهره ببرند. دانشجویان دانشگاه‌های متعدد ایران که از گروه‌های فعال در عرصه چاپ مطبوعات دینی هستند سهم 30 درصدی در چاپ مطبوعات اسلامی ایفا کرده‌اند که بیش از 500 عنوان از نشریات دانشجویی اسلامی در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی موجود است. در حال حاضر مطبوعات اسلامی در آرشیو مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیش از 1900 عنوان به زبان‌های فارسی و غیر فارسی موجودی دارد.سرآغاز شکل گیری نشریات اسلامی شکل گیری نشریات دینی در ایران بر مبنای مبارزه با الحاد و نوعی پاسخگویی به شبهات بوده است. سید جمال الدین اسدآبادی اولین روشنفکر اسلامی است که اهل علم را دعوت به فعالیت در عرصه مطبوعات می کند. او در سال 1301 در مصر مجله «عروه الوثقی» را چاپ کرد و در یکی از مقالات اهمیت و ضرورت برقراری ارتباطات مسلمانان و روحانیت را از طریق مطبوعات بیان کرد. بعد از «عروه الوثقی» روزنامه «حبل المتین» که از سال 1311 قمری در کلکته هندوستان چاپ می شد مقاله هایی درباره اسلام و مذهب چاپ کرد. پس از آغاز روزنامه نگاری رسمی در ایران با انتشار «روزنامه وقایع اتفاقیه» 53 سال قمری طول کشید تا اولین جریده دینی برای انتشار عقاید و افکار دینی و اسلامی به مردم عرضه شود. «الاسلام» وابسته به ارگان گفتگوی صفاخانه در اصفهان به سال 1281(رمضان 1320ق.) با محوریت گفتگوی ادیان با مدیریت محمد علی داعی الاسلام تأسیس شد که به خط نستعلیق و چاپ سنگی آن منتشر شده است. ابراهیم حافظی سرپرست گروه مطبوعات آستان قدس رضوی گفت: نشریه «الاسلام» به درج مباحثات و مذاکرات مدیر آن با مبلغان مسیحی می پرداخت که سه سال چاپ شد و بعد مدیر آن به بمبئی در هند رفت تا انتشار آن را البته با نام «دعوت الاسلام» ادامه دهد که دوره این نشریه در آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی برای بازخوانی وقایع تاریخی آن دوران موجود است.نشریات ایران از قاجار تا انقلاب با آغاز مشروطیت در سال 1324ق. رشد چشمگیری را در چاپ مطبوعات دینی ایران شاهد هستیم. «بشارت» در مشهد، «اسلامیه» در تبریز، «الجمال» در تهران، «شجره خبیثه کفر» و «شجره طیبه ایمان» در تهران، «نامه حقیقت» در اصفهان، «ندای اسلام» در شیراز به سال 1324و 1325 قمری تأسیس شدند. حافظی ضمن اشاره به این آثار، آماری از داشته های مطبوعاتی ایران از دوره قاجار تاکنون را عنوان کرد. براساس آمار وی، فهرست‌های مطبوعاتی منتشر شده، بیش از 50 عنوان در دوره قاجار و بیش از 150 عنوان نشریه تخصصی و نیمه تخصصی اسلامی در دوره پهلوی در شهرهای مختلف ایران چاپ شده است که آرشیو آستان قدس رضوی، شماره هایی از حدود 175 عنوان این نشریات را در خود جای داده است و برای استفاده در اختیار محققان قرار می دهد.نشریات اسلامی بعد از انقلاب وی همچنین به دستاوردهای مطبوعات اسلامی ایران بعد از انقلاب اشاره می کند. حافظی گفت: در طی 40 سال پس از انقلاب اسلامی نیز بیش از 1700 عنوان نشریه اسلامی که چاپ شده مجموعه این مطبوعات به آرشیو مطبوعات اسلامی آستان قدس رضوی اضافه شده است. حافظی بیشترین آمار مطبوعاتی این دوره را مربوط به دهه 80 عنوان می کند که نزدیک به 500 عنوان مطبوعاتی از این دهه موجود است. در آرشیو مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از هر 31 استان کشور نشریات دینی وجود دارد که مربوط به حدود 110 شهر کشور می شود. استان تهران مانند همه گروه‌ها و موضوعات انتشاراتی، پیشتاز چاپ مطبوعاتی اسلامی با بیش از 600 عنوان است. استان قم با 295 عنوان، خراسان رضوی با بیش از 210 عنوان جایگاه های بعدی چاپ مطبوعات اسلامی را در ایران دارند.نشریات اسلامی سایر کشورها در آرشیو مطبوعات نشریات اسلامی چاپ خارج از کشور بیش از 600 عنوان است که 85 درصد آن به زبان‌های غیر فارسی منتشر شده‌اند. سرپرست گروه مطبوعات آستان قدس رضوی در خصوص آمار نشریات اسلامی سایر کشورهای اسلامی، می‌گوید:کشور عراق با بیش از 145 عنوان و کشورهای پاکستان، لبنان، هند و آمریکا بعد از آن بیشترین نشریه دینی را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر این کشورها از حدود 32 کشور دیگر نیز نشریاتی در آرشیو موجود است. تعداد 265 عنوان نشریه موجودبه زبان عربی، بیش از 180 عنوان به زبان انگلیسی، حدود 80 عنوان به زبان اردو چاپ شده است. از زبان‌های آلمانی، فرانسوی، پشتو، بنگالی، ترکی نیز در آرشیو آستان قدس رضوی نشریه اسلامی وجود دارد.نفایس نشریات «الاسلام» 1320قمری، «دعوه الاسلام»1324 قمری، «الغری»1327قمری، «الکمال» 1338 قمری، «تذکرات دیانتی» 1305، «ترویج الاسلام» 1305شمسی،«ندای ترقی» 1308 شمسی، «همایون»1313 شمسی، «آئین اسلام» 1323شمسی، «ندای اسلام»1301 شمسی، «درسهایی از مکتب اسلام»1337شمسی، «نامه آستان قدس»1339 شمسی، «پیام شادی»1350 شمسی از مهمترین عناوین نفیس نشریات اسلامی است که به زبان فارسی در آرشیو مطبوعات موجود است. همچنین از دیگر آثار نشریات نفیس این مجموعه می توان به نشریات International Journal of Shii Studies" , (1980) "Islamic Culture" " (2003)Islamic" "Economic Studies(1993)" "Shi'a Studies(2011) اشاره کرد. گفتنی است آثار نفیس مجموعه آرشیو مطبوعات و نشریات آستان قدس رضوی محدود به چند عنوان ذکر شده نیست و علاقه‌مندان می‌توانند بسیاری از نشریات و مطبوعات تاریخ ایران و سایر کشورهای جهان را در این مجموعه بازدید کنند.
