معناشناسی قلب در قرآن

مولف: شهناز بنائیان

مشخصات  نشر: تهران: انتشارات راه دکتری(همکار سنجش و دانش)

مشخصات ظاهری: 139ص

شماره دیویی: م692ب 632 /297

معرفی کتاب:

     قلب در ریشه لغت به معنای تغییر و تحول و دگرگون شدن است. با نگاهی به آیات و روایات دامنه گستردهای که برای معنا و مفهوم قلب لحاظ شده آشکار می گردد به نحوی که علاوه بر انفعال و احساس و عمل نیز به عنوان محل ادراکات حصولی و وسیله ای جهت شهود عرفانی و ادراکات حضوری نیز مطرح می گردد. از منظر قرآن و روایات قلب مبدأ همه شناخت ها و معرفت هاست، لذا شخص طالب معرفت در ابتدا باید به قلب خود بپردازد و ابزارها و شیوه های تربیت خود را از این طریق جستجو نماید.

     در این پژوهش تلاش شده علاوه بر بازشناسی معنای لغوی و اصطلاحی « قلب» و بیان دیدگاه ها و تعاریف عرفا و فلاسفه و متکلمین، به شناخت حالات و صفات و آثار و کارکردهای قلب از طریق جستجو در روابط همنشینی و جانشینی بپردازیم و ارتباط مفهومی « قلب» را در حوزه همنشینی با واژه های (ذکر، عقل، سمع و بصر) و از دیگر سو با واژه های (کفر، ختم، طبع و قساوت، قفل، غلف، رین) و فعلهای (تطمئنَّ و یعقلون، یکفرون، ...) و صفات (سلیم، منیب، قاسی و ...) را مورد بررسی قرار دهیم و همچنین به ارتباط سازمان یافته ای که بین برخی از واژگان در حوزه جانشینی مانند « صدر،  فواد و عقل» وجود دارد و ارتباط معنایی برخی از آیات از جمله « لِمَن کَانَ لَهُ قَلْبٌ أَوْ أَلْقَى السَّمْعَ وَ هُوَ شَهِیدٌ» بپردازیم.

     لذا بهره گیری از علم معناشناسی برای شناخت معنای دقیق یک واژه در قرآن کریم و پی بردن به لایه های معنایی عمیق تر یک اصطلاح قرآنی از طریق تحلیل روابط جانشینی و همنشینی آن، تجربه ای نوین است که این پژوهش در ارتباط با واژه « قلب» بدان مبادرت نموده است.