روش تربيتي مقايسه‌اي در قرآن کريم: مباني، اهداف، اصول، شيوه‌ها و کارکردها/ نگارنده محمد اسماعيل‌زاده.- استاد راهنما: محمد ابوترابي آبندانسري؛ استاد مشاور: مهدي باکري، سيدعلي حسيني‌زاده.- دکتري (دانشگاه علوم و معارف قرآن کريم، دانشکده تفسير و معارف قرآن، رشته تفسيري تطبيقي) ؛ ۱۳۹۶.
توصیفگر:
- تربيت اخلاقي -- جنبه‌هاي قرآني
- تربيت اخلاقي
- اسلام و آموزش و پرورش
- آموزش تطبيقي
شماره دیویی: ر532الف 4837/ 297
چکیده:
روش تربیتی مقایسه ای از پرکاربردترین روش های تربیت در قرآن کریم است. این روش ابتدا به بیان مقابله دو موضوع متضاد و ذکرنتایج آن می پردازد، در مرحله بعد مربی به مقایسه دو طرف مقابله پرداخته وبا مراجعه به سایر آیات مشابه تبیین دقیقی ازدو طرف موضوع ارائه و زمینه سنجش مقایسه و انتخاب آگاهانه و آزادانه را برای متربیان فراهم می کند.
این رساله با روش بنیادی، استفاده از روش تفسیر موضوعی و تحلیل محتوای کیفی، به تبیین موضوع ((روش تربیتی مقایسه ای)) با رویکردی جدید، در پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی پرداخته است.
دستاوردهای این پژوهش در ابعاد مختلف به این شرح است: این روش دارای مبانی هستی شناختی مانند ((وجود تضاد در مجموعه جهان هستی))، ((خدا تنها حقیقت بدون ضد))، ((ضدیت فرشتگان با شیاطین در تربیت انسان))، مبانی ارزش شناختی مانند(( ارزش های متضاد در قرآن))، مبانی انسان شناختی مانند ((وجود انسان جامع صفات متضاده))، ((اختیار انسان درانتخاب اضداد))، ((رشد وغی)) و ((صعود و سقوط بی حد)) و مبانی معرفت شناسی مانند ((تضاد عقل وجهل درون انسان)) است.
اهداف آن به اهداف درونی و بیرونی تقسیم می شود که از اهداف درونی آن می توان به معرفت شناسی و آگاه کردن مربی از نتایج، پرورش قوه تعقل و شکوفایی فطرت متربی اشاره کرد و هدف بیرونی آن تجلی همان معرفت کسب شده در گفتار و رفتار متربی در قالب عبودیت و بندگی خداوند است که در هدف نهایی تربیت منجر به رهایی از دو گانگی و رسیدن به توحید ربوبی خواهد شد.
مهم ترین قواعد و اصول روشی آن عبارتند از 1. اصل اثبات و نفی؛ 2. ارائه معیار؛ 3. آزادی و عدم اجبار؛ 4. رنج وگنج؛ 5. درمان درد با ضد آن؛ 6. اصل روشنگری؛ 7. عملی کردن وعده و اجرایی نکردن وعید؛ 8. ضرورت توجه به حیات طیبه؛ 9. آخرت گرایی دربرابر دنیا گرایی.
از کارکردهای این روش برای مربیان می توان به تبیین راهی نو درآموزش عقاید، پاسخگویی به برخی از سوالات و شبهات دینی، کمک به انسان شناسی متربیان، تبیین و توضیح؛ برای متربیان به پرورش و تقویت اراده، قدرت گزینش و انتخاب، پرورش نیروی تفکر و قدرت استدلال، معرفت افزایی متربی و ایجاد علاقه به فضائل و نفرت از رذایل و برای مفسران قرآن می توان به برطرف کردن برخی ابهامات تفسیری و ((تفسیر تربیتی مقایسه ای)) به عنوان روشی نو درروش تفسیر موضوعی قرآن اشاره کرد.
بنابراین روش مقایسه ای یک روش ساده تربیتی درعرض سایر روش ها نیست، بلکه با توجه به اهمیت دادن قرآن به این روش و آثار و نتایج ارزشمند آن می توان آن را یک سبک تربیتی قلمداد کرد.
کلید واژگان: تربیت درقرآن، تربیت مقایسه ای، روش های تربیتی، مبانی تربیت، اهداف تربیت، اصول روشی، شیوه های تربیت، کارکردهای تربیت
