در سال 57 هجری در شهر مدینه ستاره ای دیگر از ستارگان آسمان امامت و ولایت بدرخشید و با نور خود، عالم را منور نمود . نام او «محمد» و کنیه اش «ابوجعفر» بود که بعدها به «باقر» ملقب گشت . پدرش امام زین العابدین پیشوای چهارم شیعیان و مادرش «ام عبدالله » دختر امام حسن مجتبی بودند، از این جهت هم از نظر پدر و هم از نظر مادر فاطمی و علوی بوده است . آن حضرت در سال 94 بعد از فوت پدر گرامی اش عهده دار مقام امامت و زعامت شیعیان جهان شد و در سال 114 هجری در شهر مدینه رحلت نمود و در قبرستان بقیع در کنار قبر پدر و جدش به خاک سپرده شد .
کنیه های امام پنجم علیه السلام
برای امام محمدباقرعلیه السلام، در کتب روایی، دو کنیه بر شمرده اند:
1. ابوجعفر: به مناسب این که امام پنجم پدر امام جعفر صادق علیه السلام است.
2. ابوجعفر الاوّل: به این دلیل که با کنیه امام جوادعلیه السلام اشتباه نشود؛ چرا که هردو امامِ همام، مُکنّا به ابوجعفر هستند. امام نهم علیه السلام کنیه اش ابوجعفر الثّانی است.
القاب امام باقرعلیه السلام
القاب پنجمین امام معصوم علیه السلام به شرح ذیل است:
1. الامین؛ امانت دارِ اسرارِ الهی.
2. الباقر به معنی شکافنده.
3. باقرالعلم (العلوم) به معنی شکافنده دانش (دانش ها).
4. الشاکر به معنی شُکر کننده.
5. الشاکر لله به معنی شکرکننده خداوند.
6. الشبیه به معنی اینکه به پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم شباهت داشته است.
7. محمد بن علی الاوّل برای اینکه با امام جوادعلیه السلام که آن حضرت نیز ملقّب به محمد بن علی است، اشتباه نشود.
8. الهادی به معنی هدایت کننده جامعه.
9. الباقری به این معنی که این صفت را داراست که شکافنده علوم است.
10. الباقران؛ لقب امام پنجم و ششم.
11. الصادقان ؛ لقب امام پنجم و ششم.
12. الصادقَیْن؛ لقب امام پنجم و ششم.
13. الصادقون ؛ لقب امام پنجم و ششم.
برخی از روایات منتسب به این دو امام بوده است؛ لذا از این واژه ها بهره می برده اند.
14. السیّدان؛ لقب امام پنجم و ششم.
در برخی موارد، رُوات از باب تقیّه کلمه السیّدان را به کار می برده اند.
15. احدهما؛ لقب امام پنجم و ششم.
در برخی روایات که مشخص نبوده است روایت از امام پنجم و یا ششم است، از لقب احدهما استفاده می کرده اند.
باقرالعلم (العلوم) به معنی شکافنده دانش (دانش ها)
آن حضرت را بدين لقب مى خواندند زيرا علوم را مى شكافت و باز مى كرد. در صحاح آمده است: «تبقر، يعنى توسع در علم». و در قاموس گفته شده است: محمد بن على بن حسين را باقر مى خواندند چون در علم تبحر داشت. در لسان العرب نيز ذكر شده است: آن حضرت را باقر مى خواندند چرا كه علم را مى شكافت و به اصل آن پى مى برد و فروع علم را از آن استنباط مى كرد و دامنه علوم را مى شكافت و وسعت مى داد. ابن حجر در صواعق مى نويسد: «او را باقر مى خواندند و اين كلمه از«بقر الارض»اخذ شده است، يعنى آنكه زمين را مى شكافد و مكنونات آن را آشكار مى كند. زيرا او نيز گنجينه هاى نهانى معارف و حقايق احكام و حكمتها و لطايف را كه جز از ديد كوته نظران و ناپاكان پنهان نبود، آشكار مى كرد. »از اين رو درباره وى گفته مى شد كه آن حضرت شكافنده علم و جامع آن و نيز آشكار كننده و بالا برنده علم و دانش است. در تذكرة الخواص نيز آمده است: او را باقر لقب داده بودند زيرا در اثر سجده هاى فراوان، پيشانى اش شكاف برداشته بود. برخى هم گويند چون آن حضرت از دانش بسيار برخوردار بود او را باقر مى خواندند. آنگاه به نقل سخن جوهرى در صحاح مى پردازد.
در مناقب ابن شهر آشوب نوشته شده است: گفته اند براى هيچ يك از فرزندان حسن و حسين (ع) اين اندازه از علوم، از قبيل تفسير و كلام و فتوا و احكام و حلال و حرام فراهم نشد كه براى امام باقر (ع) . محمد بن مسلم نقل كرده است كه از آن حضرت سى هزار حديث پرسش كردم.
شيخ صدوق از عمر بن شعره نقل مي كند كه گفت: از جابر بن يزيد جعفي سئوال كردم: چرا امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ را «باقر» ناميديد؟ گفت: و يبقرالعلم بقراً: شكافت علم را شكافتني و آشكار ساخت آن را. و نيز علما گفته اند او را باقر ناميدند، زيرا شكافنده علوم اولين و آخرين بود و دلش بحر پهناور و چشمه جوشان دانش بود، و خود جابر بن عبدالله گويد: «حضرت به من فرمودند: به خدا قسم اي جابر خداوند تبارك و تعالي علم آن چه بوده و آنچه خواهد بود تا روز قيامت را به من عطا فرمودند».
منبع
http://hozeh.areeo.ac.ir
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/
http://ensani.ir/fa/article/57794/
