راز ماندگاری
حجّت‌الاسلام و المسلمین سید علی محمد وزیری، در سال 1273 ه. ش در شهر یزد متولد شد و با تحصیل در مدارس علمیّة یزد و بهره‌مندی از محضر اساتید و علمای برجسته آن زمان، به عنوان یکی از وعّاظ و علمای برجسته یزد شناخته شد.
در طول سال‌‌های طلایی عمرش فعالیت‌های سودمندی در شهر یزد انجام داد که بی‌شک بنیانگذاری کتابخانه وزیری یزد، از مهمترین آن‌ها در حوزه فرهنگ و ادب است.
سال 1334، کتابخانه وزیری را با 1600 جلد کتاب خطی و چاپی جهت استفاده طلاب علوم دینی در دهلیز شمالی مسجد جامع کبیر یزد، راه‌اندازی کرد. اما به واسطه نفوذش در گروه‌های اجتماعی و فرهنگی شهر یزد توانست به جمع‌آوری کتب خطی و چاپی هم بپردازد.
به این ‌ترتیب در سال 1344 با همکاری بازرگانی به نام محمد هراتی یزدی در ساختمانی با زیربنای 600 مترمربع کتابخانه وزیری یزد بنا شد.
اما عشق بی‌‌انتهای مرحوم وزیری به آستان مطهر امام هشتم(ع) موجب شد باوجود پیشنهادات مختلف از سوی نهادهایی چون دانشگاه تهران و شهرداری یزد مبنی بر واگذاری کتابخانه وزیری، این کتابخانه را که حاصل یک عمر تلاش بی وقفه‌‌اش بود با نیت قلبی و قبلی، در 12 تیرماه 1348، در حالی که 21 هزار و 276 جلد کتاب اعم از خطی و چاپی داشت، وقف آستان قدس رضوی کند.
پس از آن، کتابخانه وزیری یزد با سرعت بیشتری در مسیر رشد و توسعه حرکت کرد تا جایی که با دستور تولیت آستان قدس رضوی مبنی بر گسترش فضای کتابخانه‌ای و ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی، کتابخانه وزیری در سال 1389 در ساختمانی مجهز با زیربنای حدود 6300 مترمربع در سه طبقه افتتاح شد.

سفری به گذشته‌های دور
وقتی قدم به شهر یزد بگذارید و با راهنمایی مردمان خونگرم و باصفای این شهر کویری مقابل کتابخانه و موزه وزیری یزد برسید، در اولین نگاه، دل‌‌تان پر می‌کشد به مشهد مقدس و صدای بال زدن کبوترهای حرم امام مهربانی‌‌ها در گوش تان نغمه‌‌ای خوش می‌سراید. چرا که بر دیوار آجرنمای این کتابخانه نام علی بن موسی‌الرضا(ع) حک شده است. بعد از وارد شدن به این مکان آرام، بوی کتاب‌‌های ناب خطی و چاپ سنگی که قدمتی کهن و دیرینه دارند، شما را به گذشته‌‌های دور می‌‌برد.
به روزهایی که نسخه‌‌های خطی بیشماری چون: نزهه الانفس و روضه‌المجلس در سال 590 قمری، تفسیر الموجز در قرن 6 ق، المختارات من‌الرسائل در سال 693 ق، تذکره سویدیّه در سال 715 ق و ... نگاشته شده است.
 شاید هم به زمانی که سید علی محمّد وزیری یزدی مجموعه مجمع الجواهر که شامل مجموعه نامه‌ها، یادداشت‌ها و دست‌نوشته‌‌های بسیاری از علما و مراجع و دانشمندان اسلامی از جمله آیات عظام و کرام سید ابوالحسن اصفهانی، حاج آقا حسین بروجردی، سیدمحمّد رضا گلپایگانی و ... را در 4 دفتر جمع‌آوری کرد. مجموعه‌‌ای ارزشمندی که کهن‌‌ترین دست‌نوشتة امام خمینی(ره) در تاریخ 11 جمادی‌الاول 1363 ق، نیز در آن وجود دارد.
البته این مکان فرهنگی فقط یک کتابخانه نیست، بلکه گردشگران می‌‌توانند از موزه وزیری یزد که از سال 1367 راه‌اندازی شده و در حال حاضر به طبقه همکف ساختمان جدید کتابخانه منتقل شده است، هم بازدید کنند. در این مکان صدها شیء موزه‌ای شامل اشیای تاریخی، نسخ خطی، مرقعات، صنایع دستی کهن، وقفنامه‌‌ها، نکاح‌نامه‌‌ها، احکام سلاطین و حکام، مسکوکات و اسکناس‌ها نگهداری می‌شود. طومار کامل قرآن کریم به قطع بازوبندی و به خط بسیار ریز (غبار) که در سال 1199 ق بر کاغذ ترمه تحریر یافته، از جمله آثار برجسته این گنجینه است.
دیوان حافظ با 14 لوحه مینیاتور که در دوران صفویه نوشته شده و دارای جلد روغنی است، یکی دیگر از نفایس بی‌‌نظیر کتابخانه و موزه وزیری یزد است. البته بسیاری از نسخه‌های خطی نیز به دست خط مؤلف آن آثار است. در حال حاضر حدود 4 هزار و 700 نسخه کتاب خطی و 6 هزار جلد کتاب چاپ سنگی در کتابخانه و موزه وزیری حفظ و نگهداری می‌شود و این کتابخانه، مخازنی مخصوص کتاب‌‌های خطی و چاپ سنگی دارد.

گشت و گذاری کوتاه
چنانچه گشتی در داخل ساختمان کتابخانه و موزه وزیری یزد که به سبک معماری اسلامی- ایرانی بنا شده است، بزنید، جوانان کتاب‌دوستی را می‌‌بینید که آرام پشت میزهای چوبی تالارهای مطالعه نشسته‌‌اند‌ و صدایشان را پایین آورده‌‌اند تا دانش و آگاهی خود را بالا ببرند.
از آن‌ جا که کتابخانه به دلیل دارا بودن مجموعة نفیس از کتاب‌‌های تاریخی، فرهنگی و ادبی، مورد استقبال دانش‌پژوهان و علاقه‌مندان است، تالار محقّقان ضمن برخورداری از کتاب‌‌های مرجع و نشریات نیز در این کتابخانه آماده خدمت‌رسانی به پژوهشگران است.
مخزن کتاب‌‌های چاپی با دارا بودن افزون بر 220 هزار نسخه کتاب چاپی در موضوعات مختلف، مخزن مطبوعات حاوی بیش از 6 هزار نسخه نشریات ادواری، بخش اینترنت همراه با خدمات پرینت و تکثیر، بخش فهرست‌نگاری کتاب‌‌های خطّی و چاپ سنگی، بخش مرمّت و صحاّفی و بخش گردش و امانت کتاب از دیگر بخش های این مجموعه است. همچنین تالار اجتماعات این کتابخانه مجهز به امکانات روز صوتی و تصویری است و با برخورداری از ظرفیت 120 نفر، علاوه بر برگزاری جلسات انجمن ادبی کتابخانه، آمادگی برگزاری دیگر همایش‌های علمی و فرهنگی را نیز دارد.
بد نیست بدانید کتابخانه و موزه وزیری یزد از جمله کتابخانه‌‌های وابسته آستان قدس رضوی در شهرستان‌هاست که زیر نظر معاونت امور کتابخانه‌ های وابسته، مدیریت می‌‌شود. این مکان فرهنگی در حال حاضر در بافت سنتی شهر یزد و ضلع شمالی مسجد جامع کبیر یزد قرار دارد و علاقه‌‌مندان برای آشنایی بیشتر با آن، به ویژه گنجینه نسخ خطی و چاپ سنگی نفیس آن می توانند به سایت کتابخانه و موزه وزیری به آدرس: http://aqlibrary.ir/vaziri/ مراجعه کنند.