عضو هیئت علمی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با بیان اینکه ائمه(ع) در حقیقت هدایتگرند، اظهار کرد: امام هادی(ع) در برهه‌ای از زمان زندگی می‌کردند که دستگاه حکومت سختگیری شدیدتری در برابر ائمه(ع) داشت. شاید توصیه‌های ایشان که نجات شیعیان از فتنه‌ها و مخمصه‌های حکومت متوکل را در پی داشت باعث شد که یاران امام به ایشان لقب هادی دهند.
محمد الله‌اکبری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ضمن تبریک میلاد باسعادت امام هادی(ع)، در پاسخ به این سؤال که چرا در میان ائمه هدی فقط امام هادی ملقب به این صفت هستند، گفت: تمام انبیای الهی و ائمه معصومین(ع) هدایتگرند؛ امامان نیز امام هدایت هستند و اثبات یک لقب و به کاربردن آن برای یک امام به معنای نفی آن برای دیگر ائمه(ع) نیست.
این پژوهشگر تاریخ و سیره اهل بیت(ع) با اشاره به مفهوم هدایت در متون دینی، بیان کرد: کلمه هدایت به دفعات در قرآن کریم تکرار شده است؛ از جمله در سوره مبارکه حمد، روزانه از خدا می‌خواهیم که ما را به راه و صراط مستقیم هدایت کند و در روایات هم بیان شده که هدایت ائمه(ع) ایصال به مقصد است.
وی با اشاره به نحوه انتساب لقب به یک امام، افزود: برخی القاب ائمه(ع) لقب‌هایی هستند که پدران بزرگوارشان بر روی آنان نهاده‌اند و برخی القاب در طول زمان از سوی مردم برای آنان انتخاب شده است؛ برخی القاب هم توسط خانواده و یاران آنان تکرار شده و به تدریج به این لقب مسما شده‌اند.
الله‌اکبری با بیان اینکه امام هادی در برهه‌ای از زمان زندگی می‌کردند که دستگاه حکومت سختگیری شدیدتری در مورد ائمه(ع) داشت، افزود: بخشی از دوران ایشان در زمان متوکل عباسی بود؛ او نیروی چندهزار نفری به مدینه فرستاد تا حضرت را به سامرا بیاورند و در واقع امام را مجبور به مهاجرت کردند. تلاش زیادی در راستای تحقیر امام(ع) و آزار و اذیت ایشان به کار گرفتند، متوکل مجالس نامناسب و نامتجانس برگزار و به نحوی امام را مجبور می‌کرد تا در این مجالس حضور یابند و در واقع باعث آزار روحی آن حضرت می‌شدند.
وی با اشاره به یک بحث علمی جنجالی در زمان امام هادی(ع)، تصریح کرد: مسئله‌ای در دوران امام هادی مطرح شد که پیشتر در دوره امام رضا(ع) شروع شده و در دوره امام جواد(ع) هم مطرح بود، ولی در دوره امام هادی(ع) به اوج خود رسید و آن بحث «خلق قرآن» بود؛ معتزلی‌ها این بحث را مطرح کردند که قرآن کلام خدا و ایجادشدنی است و باید خدا اراده کند تا کلام ایجاد شود. لذا حدوث و جدید است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه در برابر آنان اشاعره بودند که این عقیده را داشتند که کلام خدا قدیم است، اضافه کرد: در دوره مأمون معتزلی‌ها روی کار بودند و سمت‌هایی را در دست داشتند، ولی در دوره‌های بعدی به خصوص متوکل وقتی دید که مباحث علمی به کوچه و خیابان کشیده شده است، با بخشنامه‌ای هر نوع بحث و مجادله در این زمینه را ممنوع کرد.
الله‌اکبری اظهار کرد: این مسئله حتی شیعیان را هم درگیر کرده بود و بحث می‌کردند که کلام خدا حادث یا قدیم است؛ لذا نزد امام هادی(ع) رفتند و از ایشان در این باره سؤال کردند، چون اگر کسانی به این بحث می‌پرداختند، طبق بخشنامه ممنوعیت، زندانی می‌شدند؛ لذا امام هادی شیعیان را به تبعیت از دستور حکومت توصیه کردند و فرمودند که در این باره صحبت نکنند. امام هادی(ع) با این توصیه شیعیان را از مخمصه حکومت متوکل که درصدد بود تا موجب آزار و اذیت آنان شود، رهایی دادند. شاید نجات از این فتنه و مسئله سیاسی در جامعه آن روز سبب شده باشد تا یاران امام به ایشان لقب هادی داده باشند.
