سهم کودکان و نوجوانان از کتب آموزشی قرآن / مؤسسات قرآنی فعال در تألیف کتاب را بشناسید

نویسندگان و انتشارات متعددی در زمینه تألیف کتب، محتوا و تصویرسازی مناسب ویژه کودکان و نوجوانان در موضوعات مختلف فعال هستند، اما در این میان، نباید از فعالیت مؤسسات قرآنی غافل شد که در کنار ارائه آموزش‌های حضوری به تألیف و انتشار کتب آموزش قرآن نیز اهتمام دارند.

معمولاً نامگذاری روز یا هفته‌ای به عنوانی خاص جنبه تذکر و یادآوری دارد. این هفته نیز به یادآوری عنصری مهم در شکل‌گیری تمدن‌های بزرگ و فرهنگ اختصاص دارد و آن کتاب است.

یقیناً علاقه به کتاب از جمع خانواده شروع می‌شود، هر چند در ایجاد این علاقه‌ عوامل متعدد دیگری نیز نقش‌آفرین هستند. هنگامی که فرزندان، والدین و سایر اعضای خانواده را شیفته مطالعه می‌بیند به یقین نقطه آغازی خواهد بود برای گرایش وی به کتاب‌خوانی و عشق به مطالعه.

در مقوله کتاب و کتابخوانی می‌توان به موضوعات متعددی پرداخت، اما در این گزارش در نظر داریم به معرفی تألیفات و آثار مهمترین مؤسسات قرآنی ـ مردمی که در راستای تألیف کتب کودک دوشادوش دیگر انتشارات و مؤسسات تلاش کرده‌اند، بپردازیم، البته تشکل‌های قرآنی دیگری هستند که در این زمینه فعالند، اما هدف این گزارش بیان اجمالی این موضوع بود.

مؤسسه جامعةالقرآن الکریم و اهل‌البیت(ع)

مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت جامعةالقرآن الکریم و اهل‌البیت(ع) فعالیتش را با مدیریت حجت‌الاسلام سیدمحمدمهدی طباطبایی از سال ۱۳۷۷ در قم آغاز کرد و در حال حاضر با بیش از ۸۰۰ شعبه و ۷۶ مدرسه و مراکز پیش‌دبستانی در استان‌ها و شهرهای مختلف فعالیت می‌کند. این مؤسسه به دلیل شیوع ویروس کرونا به مانند سایر مراکز آموزشی، دوره‌های خود را به سمت استفاده از بستر فضای مجازی و پیام‌رسان‌ها برده است.

یکی از محوریت فعالیت مؤسسه جامعةالقرآن بحث تألیفات و فعالیت‌های پژوهشی است. حجت‌الاسلام طباطبایی در میان تألیف کتب برای گروه سنی بزرگسال به تألیف کتاب ویژه خردسالان و کودکان نیز اهتمام داشته است که در ذیل به آنها اشاره می‌شود:

مجموعه ۸ جلدی «محمد(ص) گلی برای همه»؛ این کتاب به منظور آشنایی کودکان و نوجوانان با آخرین پیامبر خدا، حضرت محمد(ص) به زبانی ساده و قابل فهم با تصویرسازی زیبا طراحی و تألیف شده است.

«قطره آب و زمین کربلا»؛ در این کتاب قصه، حضرت ابوالفضل(ع) و آب آوردن ایشان در روز عاشورا از زبان قطره آب به شعر کشیده شده و با تصویرگری زیبا به چاپ رسیده است.

«الفبای عاشورا»؛ این کتاب حروف فارسی رادر قالب داستان عاشورا برای کودکان گروه سنی (الف- ب) به صورت شعر آموزش داده شده است.

«کتابت و علامت‌گذاری» در دو جلد است؛ در این کتاب سعی شده با روشی جدید روخوانی و روان‌خوانی قرآن کریم آموزش داده شود. طبق نظر حجت‌الاسلام طباطبایی «بهترین روش در زمینه آموزش روخوانی، روشی است که مشارکت حداکثری قرآن‌آموزان را در امر یادگیری در پی داشته باشد به طوری که در پایان آموزش، بتوانند به راحتی کلام وحی را صحیح و روان بخوانند. بنابر این در این کتاب جهت آموزش روخوانی، از روش جدیدی که آن را روش «کتابت و علامت‏‌گذاری» نامگذاری کردیم با تمرکز بر روی سوره‏ مبارکه «یس»، استفاده شده، تا قرآن‌آموزان، ضمن علامت‌گذاری کامل آن، روخوانی و روان‌خوانی قرآن را بیاموزند و در نهایت سوره یس را حفظ کنند».

«سوره های نماز»(در ۳ جلد)؛ يکی از مراحل آشنا کردن نونهالان با قرآن‏ کريم، مرحله يادگيری و حفظ سوره‌های کوچک جزء سی‌ام قرآن است. در اين کتاب قرآن‌آموزان علاوه بر حفظ سوره‌های جزء سی‌ام، با موضوعات ديگری همچون خواندن صحيح نماز، اصول و فروع دين، انبياء و ائمه(ع) و دانستنی‌هايی از قرآن و طبيعت آشنا می‌شوند.

«آموزش آداب به فرزندان»(در دو جلد)؛ در اين کتاب سعی شده تا مجموعه‌ای مفيد از آداب(که دین اسلام نیز بر آن تأکید کرده است) به صورت مختصر در اختيار نونهالان و نوجوانان علاقه‌مند قرار گیرد.

«ضرب‌العسل‌ها»(تألیف غلامرضا حیدری ابهری)؛ در این کتاب ۲۰۰ ضرب‌المثل از میان هزاران ضرب‌المثل انتخاب شده است و همراه با بیان قصه شیرین ایرانی و توضیحاتی کوتاه ارائه شده است، در کنار آن نیز ضرب‌‌المثل‌های مشابه نیز آورده‌ شده است.

«آموزش حروف عربی»؛ در این کتاب سعی شده تا حروف عربی به زبانی فصیح و شیوا به خردسالان آموزش داده شود.

«سوره‌های بهار»؛ کتابی دربردارنده برگزیده‌ای از سوره‌های کوچک قرآن.

«تجوید در مدرسه»؛ اهم نکات تجویدی به گونه‌ای قابل فهم برای نونهالان و نوجوانان از سوی حجت‌الاسلام محمدمهدی طباطبایی، گردآوری شده است.

«آیه‌ها و نقاشی‌ها»؛ کتاب کمک آموزشی شیوه اشاره برای علاقه‌مندان به فراگیری روش اشاره آموزش آیه‌های قرآن طراحی شده است.

علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب‌ها می‌تواند به انتشارات جامعةالقرآن واقع در قم، خیابان معلم، معلم۱۰، کوچه ۸ مراجعه کنندو یا طی تماس با شماره ۰۲۵۳۷۷۴۶۸۸۲ نسبت به ثبت تلفنی درخواست خود اقدام کنند. همچنین علاقه‌مندان برای اطلاع از محصولات این انتشارات و جدیدترین تألیفات آنها می‌توانند به صفحه این انتشارات در اینستاگرام به نشانی https://www.instagram.com/jqkpub/ مراجعه کنند.

مکتب القرآن الکریم

مهمترین رویکرد فعالیت این مؤسسه در دوره پیش‌دبستانی و تربیت مربیان متخصص است. این مؤسسه فعالیتش را به اذعان امین جعفری، مدیر مؤسسه از حدود سال‌های ۱۳۶۸_۱۳۶۹ در قالب ۲۵ کلاس درس و ۶۰۰ نوآموز پیش‌دبستانی(چهار تا شش سال) آغاز کرده است و تاکنون توانسته در بیش از ۳۰ استان نمایندگی ایجاد کند.

«انس با قرآن (ویژه کودکان ۶ سال)»(در ۲جلد)؛  این کتاب یکی از منابع اصلی آموزشی مؤسسه مکتب القرآن الکریم با هدف آموزش روخوانی قرآن تألیف شده است. در این کتاب هر عبارت قرآنی با استفاده از تصویری کودکانه به مخاطب خود عرضه شده تا زمینه آشنایی و علاقه بیشتر نوآموز فراهم شود. همچنین در کنار هر عبارت قرآنی، تلاش شده تا کودک با شکل دیداری برخی عبارات پرکاربرد در قرآن آشنا شود، لذا همراه با یادگیری عبارات قرآنی و مفهوم کاربردی آنها، کودک با صدا و شکل دیداری حروف الفبا و عبارات قرآنی نیز آشنا می‌شود.

«آموزه‌های قرآنی»؛ در این کتاب سعی شده تا پیام‌هایی از قرآن چون سخن نیکو گفتن، نماز، حمد و شکر، نیکوکاری، اسراف نکردن و... در قالب آیات کوتاهی از قرآن به نوآموزان منتقل شود.

«روخوانی قرآن کریم»(جزء سی‌ام)؛ در این کتاب تلاش دارد با رنگ‌آمیزی زیبا و جذاب، کودکان را به روخوانی قرآن تشویق کند.

کتاب «واحد یادگیری آموزشگاه»(با رویکرد شکوفایی فطرت)؛ آشنایی مخاطب شش‌ساله این کتاب با مفاهیمی چون محیط آموزشگاه و وسایل آن، مربی، مدیر، قوانین و مقررات کلاس و ... از جمله اهداف این کتاب است.

کتاب «واحد یادگیری خانواده»؛ در این کتاب، نوآموزان با مفاهیمی نظیر خانواده و اعضای آن، نیازهایی مانند بهداشت، امنیت، صرفه‌جویی، محبت و مهربانی و...، خانه و اجزای آن، رسانه‌ها(تلویزیون، موبایل، کامپیوتر و...) آشنا می‌کند. یاددهی این مفاهیم، با استفاده از فعالیت‌هایی مثل نقاشی، کاردستی، نمایش خلاق، شعر، داستان، بازی، فعالیت‌های علمی و... با توجه به تفاوت‌های فردی نوآموزان انجام می‌شود.

کتاب «واحد یادگیری خیابان»؛ طی این کتاب کودکان با عناوینی چون عبور و مرور و مقررات آن، وسایل نقلیه، مشاغل و... آشنا خواهند شد.

کتاب «واحد یادگیری انسان»؛ مخاطب شش‌ساله این کتاب با مفاهیمی چون اعضای بدن، بهداشت فردی و اجتماعی، مهارت‌های دین و زندگی، آداب دینی و... آشنا می‌شود.

کتاب «واحد یادگیری ایران»؛ آشنایی نوآموز پیش‌دبستانی با مفاهیمی نظیر نمادهای ملی (سرود ملی، پرچم، واحد پول، نقشه)، جغرافیای ایران، تفاوت‌های فرهنگی و قومی، تعلقات دینی و ملی، معادن و صنایع و... از اهداف این کتاب است.

کتاب «واحد یادگیری طبیعت»؛ در این کتاب خردسال با استفاده از پیام‌های قرآنی با عناوینی چون آسمان و زمین، جانوران (زیستگاه، پوشش بدن و غیره،) گیاهان و تغییر فصل‌ها آشنا خواهد شد.

کتاب «واحد یادگیری مناسبت‌ها»؛ از جمله مناسبت‌های تأکید شده در این کتاب، عبارتند از ولادت و شهادت معصومین(ع)، نیمه شعبان، اعیاد مذهبی، محرم، ماه رمضان، هفته دفاع مقدس، جشن بهمن، درختکاری، عید نوروز و... است که در دو بخش از طریق بازی، شعر و قصه نمایش خلاق آموزش داده می‌شود.

کتاب «آموزش احکام به روش آسان»؛ از جمله کتاب‌های مکتب‌القرآن است که ویژه مربیان تحت آموزش دوره تربیت مربی مکتب القرآن الکریم، تهیه و تألیف شده است که در آن ضمن بیان احکام و دستورات عملی اولیه و کاربردی، تلاش شده تا نوجوانان و جوانان را با احکام مورد نیازشان آشنا کند.

این مؤسسه کتاب‌های دیگری ویژه مربیانی که دوره‌های تربیت مربی مکتب‌القرآن را گذرانده باشند، چون دانستنی‌های قرآن، روش‌های یاددهی و یادگیری انس با قرآن، روان‌شناسی کودک با تأکید بر جنبه‌های کاربردی و ... را تألیف کرده است.

متقاضیان برای تهیه این کتاب‌ها می‌توانند به انتشارات مؤسسه فرهنگی ـ آموزشی مکتب القرآن الکریم واقع در قم، ابتدای خیابان حضرت امامزاده ابراهیم(ع)، ساختمان مرکزی مؤسسه مراجعه کننند و یا جهت ثبت سفارش تلفنی با شماره‌های ۳۸۸۱۶۱۰۰ و ۳۸۸۳۱۷۶۰-۰۲۵ تماس بگیرند.

مؤسسه مهد قرآن

این مؤسسه فعالیتش را با هدف ترویج نهضت حفظ در کشور با مدیریت حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی فومنی الحائری از سال ۱۳۷۱ در تهران آغاز کرد و در حال حاضر در بیش از ۲۰ استان و ۱۵۰ شهرستان دارای کانون‌های مردمی است.

مجموعه آموزشی «ستاره‌های آسمانی»؛ این کتاب در چهار جلد همراه با لوح فشرده صوتی ویژه مقطع پیش‌دبستانی تهیه و طراحی شده است. در این کتاب سعی شده است تا کودکان با مفاهیمی چون ارتباط با خانواده، احترام به والدین، آشنایی با خاندان پیامبر اکرم(ص)، انضباط فردی و اجتماعی، توانمندی‌ها، شهر، محله، آسمان و زمین و میهن اسلامی، محیط زیست مبتنی بر آموزه‌های قرآنی و ارزش‌های دینی و اخلاقی آشنا شوند.

این کتاب قابل دسترس در فروشگاه آیه وابسته به مؤسسه مهد قرآن واقع در تهران، میدان خراسان، خیابان خراسان، بعد از سه‌راه لرزاده، روبه‌روی مسجد مرحوم آیت‌الله فومنی است. همچنین علاقه‌مندان می‌توانند نسبت به ثبت سفارش به صورت تلفنی با شماره ۳۳۵۲۲۵۱۰ -۰۲۱ اقدام کنند.

گزارش از سمیرا انصاری