وجوب سجده در چهار آیه از قرآن و عدم امکان فراهم بودن سجده در همه شرایط برای فرد، موجب شده است تا برخی اساتید از تدریس و گنجاندن آن در برنامه حفظ جدید، یا حافظان از مرور آن دوری کنند. اما راه حل چیست؟

 یکی از سؤالات بسیاری از علاقه‌مندان به حفظ قرآن، درباره حفظ آیات سجده‌دار است که آیا ضرورتی برای حفظ این آیات وجود دارد؟ به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا نجفی، حافظ کل قرآن و مدیر مؤسسه همیار قرآن کریم قم و مدرس دوره‌های تربیت مربی حفظ قرآن رفتیم.

وی گفت: متأسفانه اکثر حفاظ و حتی اساتید به آیات سجده‌دار کم‌توجهی می‌کنند و حال آنکه این آیات، اهمیت زیادی دارد و نباید مورد بی‌مهری قرار گیرد. آیا سجده کردن در برابر خداوند لایزال این اندازه سخت است که از حفظ این آیات عبور کنیم، یا اگر آنها را حفظ می‌‌کنیم، مرور و تثبیت نکنیم و به فراموشی بسپاریم.

نجفی با تأکید بر اینکه بسیاری سؤال می‌پرسند که پس در مواقعی که عذر شرعی داریم، چکار کنیم؟ افزود: این موارد راه‌ حل دارد و راه آن پاک کردن صورت مسئله نیست. در حالی که هدف ما انس با قرآن است.

این حافظ کل قرآن با اشاره به آیات با سجده‌ واجب در قرآن (سجده / آیه ۱۵؛ فصلت / آیه ۳۷؛ نجم / آیه ۶۲ و علق / آیه ۱۹) اظهار کرد: این آیات، اگر با صدای آشکار خوانده شود، سجده با شنیدن آن واجب می‌شود. در مرور محفوظات، تأکید همیشگی ما بر مرور با صدای آشکار است، اما در آیات سجده‌دار اگر در موقعیتی هستید که امکان سجده مهیا نیست یا اینکه عذر شرعی دارید، آن هنگام آیات را در دل‌تان زمزمه کنید. اگر این کار را انجام دهید، احترام هم گذاشته‌اید و خود را نیز از آیات محروم نکرده‌اید، هر چند اگر امکانش فراهم است، آیه را با شور و شوق خاص تلاوت کنید و سپس در برابر خداوند متعال سجده کنید.

نجفی تصریح کرد: حتی اگر بخشی از آیه را تلاوت کنید، سجده واجب نمی‌شود. می‌توانید هنگام تکرار و انجام حفظ جدید، آیه را تا بخشی، تکرار کنید و سپس کلمات باقی‌مانده را در دلتان بخوانید. اما اگر این آیات را می‌شنوید، بنابر نظر برخی از مراجع، اگر پخش زنده است، سجده واجب است و در غیر این صورت، واجب نیست.

این مدرس دوره‌های تربیت مربی، به اساتید و مربیان حفظ نیز توصیه کرد از تمرین آیات سجده‌دار در کلاس‌های حفظ اجتناب نکنند و گفت: بگذارید قرآن‌آموزان ببینند که مربی کلاس با تلاوت این آیات، به سجده می‌رود و این برایشان یک خاطره به‌یادماندنی خواهد ساخت. همچنین نوشتن این آیات برای فردی که عذر شرعی دارد، مشکلی نداشته و سجده‌ را واجب نمی‌کند.

مدیر مؤسسه همیار قرآن کریم قم تصریح کرد: ما آمده‌ایم تا برای حفظ قرآن بهترین راه را پیدا کنیم و ارزش آیات را بیش از بقیه بفهمیم و نه اینکه در حق این آیات شریفه کوتاهی رخ دهد. حتی برای آیاتی که سجده مستحبی دارند، سجده را رعایت کنیم نه اینکه در آیات سجده واجب کوتاهی کنیم.