ریشه ی صبر آگاهی است. اگر انسان نسبت به چیزی آگاهی و شناخت کافی نداشته باشد، در برخورد با آن نمی تواند از خود صبر و استقامت نشان دهد؛ چرا که از نتیجه و آینده ی آن بی خبر است و در قلبش اطمینانی نیست. مثلا کسی که نمی داند متاع دنیا قلیل و فانی است و آن چه برای او باقی خواهد ماند، خیر آخرت است، در مقابل آن چه به دست می آورد یا از دست می دهد هیچ خویشتن داری و استقامتی ندارد، ولی کسی که نسبت به دنیا و آخرت آگاهی و شناخت پیدا کرده است، در مقابل مصائب و یا متاع دنیا که به دستش می رسد، خویشتن دار است.

خداوند متعال در ضمن ایات 65 سوره کهف به بعد، در داستان حضرت موسی (ع) و آن عبد صالح (ع) به این مفهوم اشاره می کند و می فرماید:

هنگامی که موسی عبد صالح ما را یافتاز او سوال کرد: آیا از تو تبعیت بکنم تا طریق رشد را به من بیاموزی؟

عبد صالح در جواب گفت: نه،( قالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْراً) تو هرگز نمی توانی همراه من شکیبایی کنی.

وی علت این عدم توانایی در صبر را نیز عدم آگاهی دانست و فرمود:( وَ كَيْفَ تَصْبِرُ عَلى‌ ما لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْراً) و چگونه صبر خواهی کرد به چیزی که به آن احاطه ( آگاهی) نداری.

پروردگار متعال در آیه دیگری به پیامبر اکرم (ص) در ارتباط با نقش صبر در غلبه بر دشمنان می فرماید:

 (یا أَیهَا النَّبِی حَرِّضِ الْمُؤْمِنِینَ عَلَی الْقِتالِ إِنْ یکنْ مِنْکمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ یغْلِبُوا مِائَتَینِ وَ إِنْ یکنْ مِنْکمْ مِائَةٌ یغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِینَ کفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یفْقَهُونَ)

ای پیامبر! مومنان را به جهاد برانگیز. اگر از شما بیست نفر صابر باشند بر دویست نفر غالب می شوند، و اگر از شما صد نفر باشند، بر هزار نفر از کافران پیروز می گردند، زیرا آن ها قومی اند که بی دانش اند.

همان طور که می بینید در آیه فوق حق تعالی علت شکست کفار را بی دانشی بیان می دارد. پس باید آگاهی را ریشه و علت پیروزی دانست.