مجموعه دانشنامه‌های قرآن شناسی، گسترده نگاشته ای است ساختار موضوعی، در بیش از بیست مجلد و مشتمل بر متجاوز از هشتصد مدخل کلان، که در دو محور عمده ۱٫ مباحث پیرامون قرآن(علوم قرآنی؛ بخش اول) ۲٫ مباحث درون قرآنی(معارف قرآن؛ بخش دوم، سوم و چهارم) در پژوهشگاه تالیف می‌شود و ناظر به نقد دایره المعارف قرآنی لایدن است.
اهداف:
الف) معرفی درست و دقیق قرآن کریم و تبیین متقن و مستند هویت و حقانیت آن
ب) تبیین بالندگی و کارآیی تعالی قرآن کریم
ج) تحلیل روزآمد و نظاممند دیدگاههای قرآنی با لحاظ نظرات نوپدید و نیازهای معاصر
د) نقد آرای انحرافی و پاسخ به پرسش¬های اساسی و شبهات شایع در حوزه¬ی علوم قرآنی و معارف قرآن
ساختار علمی و موضوعی:
الف) مباحث پیرامون قرآن(علوم قرآنی)
شامل مباحث برون قرآنی
ب) مباحث درون قرآن(معارف قرآنی)
شامل مباحث درون قرآنی و میان رشته ای در باب هست ها و نیست ها(حکمت نظری)، بایدها و نبایدها(حکمت عملی)
عناوین مجموعه دانشنامه‌های قرآن‌شناسی
الف) دانشنامه علوم قرآن:
این دانشنامه در شش مجلد مشتمل بر ۸۶ مدخل می باشد که نگارش اولیه همه جلدهای آن به پایان رسیده و جلد اول ودوم این دانشنامه نگارش کامل و در حال ویرایش ادبی می باشد.
- قرآن شناخت (جلد اول و دوم): شامل موضوعاتی چون نزول قرآن، جمع قرآن، تاریخ‌گذاری قرآن، اهداف قرآن، مکی و مدنی، مصاحف صحابه، اسباب‌النزول، جامعیت قرآن و …..
- تاریخ ترجمه و تفسیر (جلد سوم): شامل موضوعاتی چون تفسیر پیامبر(ص)، تفسیر تابعین، تفسیر صحابه، تفسیر در دوران معاصر، ترجمه قرآن، ترجمه قرآن به فارسی، ترجمه قرآن به زبان‌های دیگر و …
- مبانی و قواعد تفسیر (جلد چهارم): شامل موضوعاتی چون امکان فهم قرآن، ظاهر و باطن قرآن، تأویل، جری و تطبیق، شرایط مفسر، اسرائیلیات، مجعولات، نشانه‌شناسی و ….
۴٫روش های تفسیری (جلد پنجم): شامل موضوعاتی چون تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر عقلی، تفسیر اجتهادی، تفسیر اشاری، تفسیر تنزیلی و ….
- تعامل قرآن با مقوله های دیگر (جلد ششم): شامل موضوعاتی چون قرآن و سنت، قرآن و علم حدیث، قرآن و علوم تجربی، قرآن و علوم ادبی، قرآن و زندگی و ….
ب) دانشنامه قرآن و کلام:
این دانشنامه در چهار مجلد مشتمل بر ۸۶ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد در این میان تعداد ۳۶ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد :
الف) کلیات
ب) دین
ج ) خدا شناسی
د) جهان شناسی ،انسان شناسی
ه) کتاب
و) نبوت
ز) امامت
ح) معاد
ج) دانشنامه قرآن و اندیشه اجتماعی و سیاسی:
این دانشنامه در سه مجلد مشتمل بر ۸۱ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۳۵ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می‌یابد :
الف) کلیات
ب) فلسفه اجتماعی
ج) نظریه‌ها
د) مفاهیم و مبانی
ه) حوزه‌ها
و) مبانی و اصول سیاست در قرآن
ز) مسائل سیاست در قرآن
د) دانشنامه قرآن و اقتصاد:
این دانشنامه در دو مجلد مشتمل بر ۵۳ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد در این میان تعداد ۲۲ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل ، سامان می یابد:
الف) مبانی، اهداف و مفاهیم
ب) رفتارها ی اقتصادی
ج) عقود و احکام اقتصادی
د) قواعد اقتصادی
ه) اقتصاد بخش دولتی
ه) دانشنامه قرآن و حقوق جزا:
این دانشنامه در سه مجلد مشتمل بر ۸۸ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد در این میان تعداد ۲۴ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد:
الف) حقوق جزای عمومی
ب ) حقوق جزای اختصاصی
ج ) آئین دادرسی
د ) جرم شناسی
و) دانشنامه قرآن و حقوق خصوصی عمومی و بین‌الملل:
این دانشنامه در سه مجلد مشتمل بر ۸۳ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۱۴ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد:
الف) کلیات و فلسفه حقوق
ب) قواعد حقوقی
ج) حقوق بشر
د) حقوق محیط زیست
ه) حقوق خصوصی(حقوق خانواده، حقوق قراردادها، اصول و قواعد، آیین دادرسی مدنی)
و) حقوق عمومی
ز) حقوق بین الملل
ز) دانشنامه قرآن و فقه عبادی:
این دانشنامه تک مجلد مشتمل بر ۳۸ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۱۶ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل ، سامان می یابد:
الف) کلیات قرآن و فقه
ب) اقسام عبادت(قلبی، بدنی، مالی)
ح) دانشنامه قرآن و اخلاق:
این دانشنامه در سه مجلد مشتمل بر ۱۰۲ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد در این میان تعداد ۴۲ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد:
الف) کلیات (مراد مبادی و مبانی اخلاق است)
ب) اخلاق بندگی (مراد مناسبات آدمی با خداوند است)
ج) اخلاق فردی (مناسبات آدمی در قلمرو خویش) شامل فضایل اخلاقی . . رذایل اخلاقی
د) اخلاق اجتماعی (مناسبات آدمی با انسان‌ها) شامل فضایل اخلاقی . . رذایل اخلاقی
ه) بخش اخلاق کاربردی و هنجاری (عملی)
ت) دانشنامه قرآن و تاریخ اسلام:
این دانشنامه تک مجلد مشتمل بر ۴۲ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۳۰ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد.
الف) مباحث عام تاریخ
ب) خاندان و قبیله پیامبر
ج) پیامبر در مکه
د) پیامبر در مدینه
ی) دانشنامه قرآن و شیعه:
این دانشنامه تک مجلد مشتمل بر ۲۶ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۱۹ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد:
الف) بخش اهتمام شیعه به قرآن
ب) بخش علوم قرآنی
ج) بخش شیعه و علوم دینی
د) بخش شیعه و فقه
ه) بخش شیعه، قرآن و روایات
و) بخش شیعه و تفسیر
ک) دانشنامه قرآن و اهل بیت(ع):
این دانشنامه تک مجلد مشتمل بر ۴۴ مدخل در حال نگارش مقالات می باشد.
در این میان تعداد ۱۲ مدخل نگارش اولیه شده است و برخی به تصویب نهایی رسیده است.
مداخل در سرفصلهای ذیل، سامان می یابد:
الف) کلیات قرآن و اهل بیت
ب) قرآن و امامت اهل بیت
ج) قرآن و فضایل اهل بیت
د) قرآن و فضائل امیر المومنین(ع)
ه) قرآن و معاندان اهل بیت(ع)
و) قرآن و معصومین(ع)
ل) فعالیتهای قرآنی انجام گرفته بر دائره المعارف قرآن لایدن و راتلیج
الف) تهیه فهرست تفصیلی ۶۹۴ مدخل از عناوین اصلی و فرعی
ب) ترجمه حدود ۲۰۰ مدخل حسب درخواست و نیاز محققین دانشنامه قرآن شناسی،
ج) نمایه ۴۰۴ مدخل، حدود ۲۳۰۰۰نمایه جهت تسهیل استفاده محققین که حسب درخواست بعضا بخش مورد نیاز از مقالات ترجمه شده یا گزارشی در اختیار محقق قرار گرفته است، البته نمایه ها به تنهایی قابلیت و ارزش چاپ ونشر را دارند.
د) نمایه کامل دائره المعارف راتلیج (اولیورلیمن) ، ۲۸۴۰ نمایه.
ه) نقد محتوایی دانشنامه لایدن در ضمن ۹۰ مقاله دانشنامه علوم قرآن.
