منشا هر چیز، علت و عامل ایجاد آن چیز است. در رفتارهای ناپسند و گناهان نیز عواملی وجود دارد که سبب ایجاد ان ها می شود که اگر بتوانیم آن را شناسایی کنیم، می توانیم با کنترل آن مانع افتادن خود در مهلکه ی عذاب شویم و در مقابل، سعادت دنیا و آخرت را به دست آوریم.

امام صادق علیه السلام در روایتی این عوامل را یک به یک می شمارد. حضرت می فرماید:

اصل غیبت از ده چیز نشئت می گیرد:

1. گشودن عقده های کینه ی خود نسبت به دیگران

2. برآوردن خواسته و امیال دیگران

3. متهم ساختن کسی

4. تایید خبری که بدون تحقیق از دیگران شنیده است و آن را انتشار می دهد.

5. بدگمانی و سوء ظن

6. حسد

7. تمسخر دیگران

8. تعجب از کار دیگران بدون آن که، نیت و اصل کار را تشخیص دهد.

9. تحمیل عقاید خویش به دیگران

10. توجیه آرای خود

البته موارد بسیار دیگری را می توان عامل غیبت شمرد که امام صادق علیه السلام مهم ترین آن ها را فقط نام برده است؛ مثل:

• تبرئه ی نفس: یعنی عملی را به انسان نسبت دهند و برای مبرا ساختن خود فاعل اصلی اش را معرفی کند.

• مثل پیدا کردن: یعنی در هنگامی که انسان کار زشتی را انجام داده است، به خاطر این که مذمت و نکوهش نگردد، دیگری را که این کار را انجام داده، نام ببرد که فلانی هم همین کار را کرده است.

• اظهار برتری و تکبر: فرد نقایص و معایب دیگران را بگوید تا برتری خود را اثبات کند که : من این نقایص را ندارم.

• شوخی و مزاح: برای خنداندن دیگران غیبت دیگری را بکند و او را استهزا کند.

• ناراحتی از گناه دیگران: گاهی انسان به خاطر ناراحتی و خشم از ارتکاب گناه و حرام توسط دیگران آن را در غیابشان بازگو می کند.

• دلسوزی و ترحم: گاه به خاطر دلسوزی نسبت به فرد غایب که نقصی دارد، غیبت صورت می گیرد.

به هر حال مهم این است که با شناخت این عوامل خود را از خطر غیبت و عواقب آن محفوظ داریم، همان گونه که امام صادق علیه السلام در ادامه می فرماید:

اگر می خواهی سالم بمانی، خدا را یاد کن نه خلق خدا را. آن وقت به جای این که غیبت کنی، عبرت می گیری و به جای گناه، ثواب می کنی.