به گزارش آستان نیوز، این کتاب شرحی بر کتاب «فصول نصیریه» خواجه نصیرالدین طوسی است که کتابی فارسی در علم کلام است؛ مصحّحانی همچون علی حاجی‌آبادی و عباس جلالی‌نیا، مقدمه‌ای مفصل درباره زندگی، احوال و آثار مؤلف و همچنین شارح در این اثر آورده‌اند.
این کتاب را رکن‌الدین محمد استرآبادی، جد فاضل مقداد و شاگرد علامه حلی که هم عصر با خواجه نصیرالدین نیز بوده، به عربی ترجمه کرده است. بر این کتاب شروح متعددی نگاشته شده که از جمله آن شرح حاضر با عنوان «الانوار الجلالیه فی شرح الفصول النصیریه» است.
خواجه طوسی از کسانی است که به خوبی توانسته اصول آیین دوازده امامی را بر روی مبانی کلامی استوار ساخته و شاید بهتر از دیگران آن را با قواعد عقلی سازش داده است.
این اثر در چهار فصل توحید، عدل، نبوّت و امامت و معاد نگارش یافته است. خواجه در فصل اول به اثبات واجب‌الوجود پرداخته و قاعده «الواحد لا یصدر عنه الا الواحد» را زیر سوال برده است. همچنین در این فصل به ردّ نظریه عدم علم واجب تعالی به جزییات، بر خلاف نظر شیخ‌الرئیس و فلاسفه مشاء، به اثبات متکلم بودن حق‌تعالی و نفی کلام لغتی پرداخته است.
برخی مباحث مطرح شده در این فصل شامل موضوعاتی همچون، وجود ضروری است، وجود نیاز به تعریف ندارد، تقسیم وجود به واجب و ممکن، خواص ممکن، اثبات واجب، وحدت شخصی واجب، واجب نه ضد دارد و نه شریک، اثبات علم واجب تعالی به هر معلومی، نقض قول فلاسفه مبنی بر اینکه خداوند علم به جزئیات زمانی ندارد، معرفی روش اولیاء در شناخت باری تعالی و... می‌شود.
در فصل دوم، به حسن و قبح عقلی افعال، عدم صدور فعل قبیح از واجب، رد نظریه جبر اشاعره و نفی تکلیف مالایطاق پرداخته است.
فصل سوم شامل مبحثی از جمله، وجوب ارسال رسل، وجوب عصمت و اعجاز برای نبی، نبوت شخص پیامبر (ص)، وجوب نصب امام و عصمت ائمه، وجوب امامت ائمه اثناعشر و عصمت ایشان و در غیبت امام عصر (ع) می‌باشد.
فصل چهارم نیز به موضوعاتی همچون وجوب ثواب و عقاب الهی، اثبات معاد جسمانی و در ردّ محال بودن معاد جسمانی و حشر اجساد، طبق نظر فلاسفه مشاء و در خلود ثواب، عقاب، هشت و جهنم، قبح خلف وعده از ناحیه باری تعالی و در شفاعت حضرت محمد (ص) و معنای ایمان می‌باشد.
