کتابخانۀ دیجیتال آستان قدس رضوی و رشد 25برابری امانت دیجیتال
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجلال حسینی با اشاره به توسعۀ چشمگیر خدمات کتابخانۀ دیجیتال این سازمان از ابتدای کرونا تصریح کرد: کتابخانۀ دیجیتال یکی از بخش‌هایی است که در سال 99 به دلیل شرایط کرونایی و ضرورت ایجاد شده، از رشد فزاینده‌ای در زمینۀ خدمات‌دهی برخوردار شد. وی از رشد 25برابری امانت دیجیتال منابع چاپی، افزایش 6برابری دیجیتال‌سازی منابعی همچون نسخ خطی، چاپ سنگی، اسناد و...، رشد 4برابری خدمات ارتباط با مشتری و افزایش 2.5 برابری ایجاد ایستگاه مطالعۀ نسخ خطی آستان قدس در مراکز مطالعاتی و پژوهشی سراسر کشور در شمار برخی از دستاوردهای کتابخانۀ دیجیتال در سال 99 در مقایسه با سال پیش از آن نام برد.
موزه‌های آستان قدس رضوی؛ پرافتخار در شرایط کرونایی
حسینی در ادامه، خدمات موزه‌های رضوی را نیز مثبت ارزیابی کرد و گفت: موزۀ آستان قدس رضوی در سال گذشته و در شرایط کرونایی در راستای شعار «موزه‌ها زنده‌اند» به دلیل تولید محتوای ارزشمند برای معرفی میراث ملموس و ناملموس رضوی مورد تقدیر شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) قرار گرفت و در بین موزه‌های دولتی بزرگ به عنوان موزۀ برتر شناخته شد.
وی همچنین از ثبت موضوع «زیارت» به عنوان میراث ناملموس مذهبی برای اولین بار در سطح ملی سخن گفت و بر ثبت جهانی آن در آیندۀ نزدیک تأکید کرد. حسینی در ادامه، ثبت 15 اثر از آثار موجود در موزۀ آستان قدس رضوی در حافظۀ ملی را از دیگر دستاوردهای این موزه در سالی که گذشت ذکر کرد و از پیگیری‌های این سازمان برای ثبت 20 اثر موزه‌ای دیگر این مجموعه در حافظۀ ملی در سال جاری خبر داد.
رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با اشاره به تهیه و تدوین فایل‌های ویدئویی روایت آثار موزه رضوی از زبان راهنمایان کودک و نوجوان در قالب کلیپ «راویان کوچک موزه رضوی» در سال گذشته، بر لزوم توجه بیش از پیش به کودکان و نوجوانان در فضای کتابخانه‌ها و موزه‌ها تأکید کرد.
وی همچنین با بیان اینکه هم‌اکنون موزه‌های آستان قدس رضوی با بیش از یک میلیون بازدیدکننده در سال، در میان 50 موزۀ پربازدید جهان قرار دارد، از برنامۀ این سازمان برای ارتقای این رتبه و قرار گیری در میان 30 موزۀ پربازدید جهان در سال جاری سخن گفت.
مرکز اسناد آستان قدس رضوی؛ از ثبت تاریخ شفاهی کرونا تا نشر کتاب
حسینی در بخشی دیگر از سخنانش به مرکز اسناد این سازمان پرداخت و گفت: در سال گذشته 600هزار برگ سند از اسناد مکتوب و غیر مکتوب به صورت انتقالی، اهدایی و خریداری به این مرکز جذب شده است که این رقم رشد قابل توجهی را نسبت به سال پیش از آن نشان می‌دهد.
وی همچنین انجام پروژه مستندسازی و تاریخ شفاهی ایام کرونا برای اولین بار در ایران و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی مشهد را یکی از افتخارات این مرکز برشمرد و تصریح کرد: طی این پروژه با کادر درمان و خانواده‌‌های شهدای سلامت مصاحبه شده و تاریخ‌نگاری این واقعه به صورت تصویربرداری و مصاحبه ثبت شده است که در سال جاری نیز این حرکت ادامه خواهد داشت.
تدوین چندین کتاب از جمله در عرصۀ اسناد تاریخ پزشکی، طب سنتی، تاریخ شفاهی هویزه و اسناد زنان شاغل در حرم مطهر رضوی از دیگر مواردی بود که سیدجلال حسینی به آنها اشاره کرد.
نقشۀ راه
رویکردها، سیاست‌ها و اولویت‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، محور بخشی دیگر از سخنان رئیس این سازمان قرار گرفت. وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در سند گام دوم انقلاب و تأکید معظم‌له بر گفتمان آمادگی برای ظهور و تمدن‌سازی، توجه جدی نهادهای فرهنگی از جمله سازمان کتابخانه‌های آستان قدس را در تحقق این امر ضروری دانست و تصریح کرد: با توجه به شرایط خاص فضای مجازی، پویش و تولید محتوای فرهنگی اثرگذار یکی از مهمترین وظایف نهادهای فرهنگی است که مورد توجه مقام معظم رهبری نیز بوده است. حسینی همچنین به سیاست کلی آستان قدس رضوی مبنی بر تبدیل شدن به چشمه جوشان تمدن‌سازی نوین اسلامی با اتکا به معارف و تعالیم رضوی اشاره کرد و بار عمده ارتقاء فهم و دانش فرهنگی را بر عهده کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز آموزش غیر رسمی و رسمی دانست.
وی در این ارتباط تصریح کرد: تعالی امر زیارت و ذائقه‌سازی برای سبک زندگی، استفاده موثر و روزآمد از قالب‌ها و فناوری‌های نوین علمی و فرهنگی، شبکه‌سازی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌المللی در ارتقای هویت دینی، ملی و انقلابی، ترویج الگوهای فاخر، تأثیرگذاری فرهنگی در فضای عمومی جهان اسلام و توسعه ذخایر و منابع ارزشمند وقفی و هبه‌ای از مهمترین راهبردها و رویکردهای پیش روی این سازمان است.
7میلیون و 500 هزار مخاطب
حسینی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی را با106 هزار و 641 متر مربع مساحت، 30 میلیون منبع و آثار فرهنگی و همچنین جامعۀ آماری 7میلیون و 500هزار مخاطب حضوری و مجازی، یکی از بزرگترین نهادهای فرهنگی کشور و جهان اسلام نامید که دارای مزیت‌های رقابتی و رتبه‌های قابل توجه در حوزه‌های مختلف است. وی خاطرنشان کرد: این سازمان بار عظیمی از مسئولیت فرهنگی را بر دوش دارد که مقیاس و اهمیت آن برای بسیاری از افراد ناشناخته است. او در این خصوص توضیح داد: به طور مثال بسیاری از افرادی که در مقایسه با حوزه یا بخش خود، تصور می‌کنند سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها دارای نیروی انسانی بالایی است، دچار خطای شناختی هستند. حسینی ادامه داد: چه به لحاظ منابع و موجودی محتوای فرهنگی، زیرساخت‌ها و فضاها و چه به لحاظ سیاست‌ها و اهداف کلان تعیین شده برای تولید خروجی و محتوای فرهنگی آستان قدس رضوی، سازمان کتابخانه‌ها موزه‌ها و مرکز اسناد مستلزم توجه ویژه و تقویت نیروی انسانی متخصص است و این درحالی است که در حال حاضر به ازای هر یک نفر از کارکنان این سازمان، ۱۷۶ متر سرانه فضا، 49هزار و 423 منبع فرهنگی و 12هزار و 356 مخاطب وجود دارد.
وی با اشاره به برخورداری این سازمان از بیشترین آمار مخاطب حضوری و مجازی در میان نهادهای فرهنگی کشور، مخاطب‌محوری و رویکرد مشارکتی را مبنای کار سازمان در سال 1400 ذکر کرد و افزود:پایش مستمر افکار عمومی برای ارائه خدمات ویژه یا تولید هرگونه محتوای فرهنگی و برگزاری رویدادهای فرهنگی در اقدامات سال جدید از توجه ویژه‌ای برخوردار خواهد بود.
زنان، کودکان و جوانان؛ اصلی‌ترین مخاطبان 1400
حسینی در این ارتباط، استفاده از ظرفیت نهادهای مردمی، ایجاد شبکه فرهنگی اجتماعی فراگیر، توجه ویژه به مخاطب تمدن‌ساز؛ یعنی بانوان و کودکان، رویکرد آموزشی با محوریت مخاطب جوان و تولید حداکثری محتوای فرهنگی را از راهبردهای این سازمان در سال 1400 عنوان کرد و توضیح داد: دو گروه از مخاطبان در آیندۀ ایران از نقش ویژه‌ای برخوردار هستند که معمولاً مورد غفلت قرار می‌گیرند: یکی بانوان، که بسیاری از آموزه‌های اخلاقی و رفتاری آنان در سبک زندگی جامعۀ انسانی تجلی پیدا می‌کند و گروه دیگر کودکانند که این دو گروه منشاء تحول سبک زندگی در آینده هستند.
رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی همچنین انتخاب سازمان‌های قوی و اثرگذار از داخل و خارج کشور به عنوان خواهرخوانده یا همکار در پروژه‌های مشترک، ایجاد یک بستر شبکه اجتماعی و فرهنگی کتابخانه‌ای و موزه‌ای بر روی گوشی‌های تلفن همراه و برگزاری موزه‌های سیار در مراکز فروشگاهی بزرگ را از دیگر اهداف پیش روی این سازمان در سال 1400 خواند.
فرشته صداقت حسن‌زاده. گزارش. گنجینۀ رضوی
