اغنیا مکه روند و فقرا سوی توآیند ....... ای به قربان تو آقا که حج فقرایی
ولادت
حضرت رضا (ع)، بنا به قول بسیاری از مورخان، در روز یازدهم ذی‌القعده و در مدینه منوره متولد شدند. از قول مادر ایشان نقل شده است که: «هنگامیکه به حضرتش حامله شدم به هیچ وجه ثقل حمل را در خود حس نمی‌کردم و وقتی به خواب می‌رفتم، صدای تسبیح و تمجید حق تعالی وذکر «لااله‌الاالله» را می‌شنیدم اما چون بیدار می‌شدم دیگر صدایی بهگوش نمی‌رسید»..
کنیه
امام کاظم (علیه السّلام) کنیه ابوالحسن را به ایشان عنایت فرمودند، و به على بن یقطین گفتند: «اى على، این پسرم (با اشاره به امام رضا علیه السّلام)، آقاى فرزندان من است و من کنیه خویش را به او داده‌‌ام. البته امام کاظم (ع) نیز کنیه‌شان ابو‌الحسن بوده است و این کنیه میان پدر و فرزند مشترک امی باشد. بدین جهت امام کاظم (علیه السّلام) را «ابو الحسن اوّل» و امام رضا (علیه السّلام) را «ابو الحسن دوم» مى‌نامند.
القاب
مشهورترین لقب امام هشتم شیعیان، «رضا» به معنای خشنودی، است. امام محمدتقی (علیه‌السلام) امام نهم و فرزند ایشان سبب نامیده شدن آن حضرت به این لقب را اینگونه نقل می‌فرمایند : «خداوند او را رضا لقب نهاد زیرا خداوند در آسمان و رسول خدا و ائمه اطهار در زمین از او خشنود بوده‌اند و ایشان را برای امامت پسندیده‌اند و همینطور (به خاطر خلق و خوی نیکوی امام) هم دوستان و نزدیکان و هم دشمنان از ایشان راضی و خشنود بود‌ند».
یکی دیگر از القاب مشهور حضرت «عالم آل محمد» است. نقل شده است که امام کاظم (ع) به فرزندانش می‌گفت: «برادر شما علی بن موسی، عالم آل محمد است.» این لقب نشانگر ظهور علم و دانش ایشان است. جلسات مناظره متعددی که امام با دانشمندان بزرگ عصر خویش به‌ویژه علمای ادیان مختلف انجام داد؛  در همه آن‌ها با سربلندی تمام بیرون آمد، دلیل کوچکی بر این سخن است. این توانایی و برتری امام در تسلط بر علوم، یکی از دلایل امامت ایشان است و با تأمل در سخنان امام در این مناظرات کاملاً این مطلب روشن بوده که این علوم جز از یک منبع وابسته به الهام و وحی نمی‌تواند سرچشمه گرفته باشد.
چرا امام هشتم را «رضا» نامیدند؟
میان همه‌ی نام‌ها و القاب هشتمین امام شیعیان، حضرت علی‌بن موسی(ع)، لقب «رضا» به معنای خشنود و خرسند از همه مشهورتر است. اما آن حضرت از چه چیزی خرسند بودند که به این نام شهره شدند؟
نام اصلی امام هشتم «علی» است و لقب یا نام معروفش رضاست، به طوری که از روایات فهمیده می‌شود، ‌علت نام‌گذاری رضا بر آن حضرت از چند جهت است: 1. آن حضرت مورد رضا و پسند خداوند در آسمان، و رسول خدا(ص) و امامان در زمین بود. 2. مخالف و موافق شیعه و سنی او را پسندیدند و آن حضرت مورد رضا و پسند همه بود. 3. آن حضرت راضی به رضای پروردگار بود و این خصلت ارزشمند را که مقامی بالاتر از مقام صبر نیست، به طور کامل داشت.
مطلبي كه بايد در اين جا عنوان شود اين است كه به دلیل رابطه میان مأمون و امام رضا(ع) و قبول ولایت‌عهدی از سوی ایشان، این سؤال در زمان حیات حضرت و چندی پس از آن نیز مطرح شده است و برخی دلیل آن را رضایتمندی امام از پذیرش ولایت‌عهدی عنوان می‌کردند!
در روایات آمده شخصی از فرزند امام رضا(ع) (حضرت جواد(ع)) علت این نامگذاری پدر را جویا می‌شود. حضرت جواد(ع) ضمن رد هرگونه رضایت پدر بزرگوارش از پذیرش ولایت‌عهدی، به صراحت می‌فرماید: دروغ گفتند و به گناه اندر افتادند! چنین نیست، بلکه خداوند تبارک و تعالی او را «رضا» نام داده است؛ زیرا او در آسمان خدا از او راضی بود و در زمین خدا از پیامبر و امامان پس از او رضایت داشت.
آن شخص از امام می‌پرسد: مگر همه‌ نیاکان چنین نبودند که خدای عزوجل و پیامبرش از او راضی باشند، پس چرا در این میان، تنها پدر شما را رضا نامیدند؟
امام جواد(ع) در پاسخ فرمود: چون همان گونه که همسویان و دوستانش از او خرسند بودند، دشمنان و مخالفانش هم از وی رضایت داشتند؛ و این وضعیت برای هیچ یک از نیاکان ایشان رخ نداده بود؛ از همین رو تنها او را «رضا» نامیده‌اند.
همچنين در روایت دیگری هم آمده است که حضرت موسی‌بن جعفر(ع) هر گاه فرزندش علی‌بن موسی را خطاب می‌کرد، او را با کنیه «ابوالحسن» فرا می‌خواند، و هنگامی که می‌خواست فرزندش را نزد او آورند یا درباره‌ او سخن می‌گفت، وی را با لقب «رضا» نام می‌برد. این در حالی است که آن زمان، هنوز نه از حکومت مأمون خبری بود و نه از ولی‌عهد شدن امام رضا(ع).
ثواب زيارت حضرت علي ابن موسي الرضا (ع)
 توجه به زیارت قبور مطهر امامان معصوم(ع) همواره در سیره اهل عترت(ع) دیده می‎شود و نیز تأکیدات فراوانی نسبت به این امر برای شیعیان داشته‎اند. از جمله مواردی که در این دست روایات دیده می‏‎شود، برشمردن ثوابهای بالا به واسطه زیارت قبور ائمه(ع) است تا گوشه‎ای از اهمیت این موضوع را به شیعیان و محبان‎شان گوشزد کنند.
 شیخ صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه که از کتب اربعه شیعیان است، روایتی را با چنین مضمونی از رسول اکرم(ص) نقل می‎کند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ سَتُدْفَنُ‏ بَضْعَةٌ مِنِّی بِخُرَاسَانَ مَا زَارَهَا مَکْرُوبٌ إِلَّا نَفَّسَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ کَرْبَهُ وَ لَا مُذْنِبٌ إِلَّا غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ؛ به زودی پاره‎ای از تن من در خراسان مدفون خواهد شد، که هیچ غمزده‎اى او را زیارت نمی‎کند مگر آنکه خداى عزّ و جلّ غبار غم را از خاطرش برطرف می‎کند و هیچ گناهکارى مگر آنکه خدا گناهانش را می‎آمرزد.
اولین نکته‎ای که در این روایت مشهود است، خبر دادن رسول گرامی اسلام از دفن شدن فرزندشان امام رضا(ع) در آینده است که در نوع خود برای ما جالب توجه است. بنابراین پیامبر گرامی اسلام(ص) بارها به بهانه‎های مختلف نام ائمه بعد از خود را به عنوان خلفای الهی معرفی می‎کردند.
نکته بعد اینکه امام رضا(ع) را با عنوان «بضعة» یا «پاره تن» خودشان معرفی کرده‎اند، در حالی که ما این عنوان را تاکنون درباره حضرت زهراء(س) شنیده بودیم. می‎توان نتیجه گرفت هر کدام از اهل بیت عصمت و طهارت(ع) به مثابه پاره‎ای از وجود مقدس رسول گرامی اسلام بودند و تمام داشته‎های خود را از حضرت اخذ کرده بودند؛ حال ما برای درک عظمت علمی و معرفتی رسول گرامی اسلام(ص) فقط کافی است خطبه‎های امیرمؤمنان(ع) در نهج‎البلاغه، ادعیه علمی، معرفتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه و مناظرات علمی امام رضا(ع) با سایر ادیان و فِرق را در کتب حدیثی مطالعه کنیم.
مورد بعد در این حدیث ثوابی هست که رسول گرامی اسلام(ص) نسبت به زیارت امام رضا(ع) برشمردند، به این ترتیب که «هیچ غمزده‎اى او را زیارت نمی‎کند مگر آنکه خداى عزّ و جلّ غبار غم را از خاطرش برطرف می‎کند و هیچ گناهکارى مگر آنکه خدا گناهانش را می‎آمرزد». مسلمانان و به خصوص شیعیان این تجربه را بارها حس کرده‎اند که تنها به واسطه اینکه نیت زیارت امام رضا(ع) را می‎کنند به تزکیه و زلالیت روح کشیده می‎شوند و خداوند به این واسطه ثمرات و برکات زیادی را نصیب آنها می‎کند و خدا را حمد می‎کنیم که در چنین مقطع زمانی در سرزمینی قرار داریم که در جوار امامی معصوم(ع) قرار داریم.
حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) در بین ائمه معصوم (ع) به عالم آل محمد (ص) معروف است، به این دلیل که در دوره آن حضرت (ع)، علمی‌ترین بازه زمانی در مجموعه دوران ائمه معصوم (ع) بوده، حتی از دوره علمی امام صادق (ع) نیز پر بحث‌تر است، چرا که دوره حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) تخصصی‌ترین نگاه ‌ها هم به فقه و مایحتاج علمی جامعه شده است، چراکه مأمون عباسی، حاکمیتی آن روز بر اریکه قدرت تکیه زد، که خودش یک انسان آگاه و مطلع از علوم بود و به همین دلیل هم امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان آورد و قصد آن را داشت تا با حضور ملحدین، صائبین، یهودیان و دیگر افکار و عقاید متعدد، علی ابن موسی الرضا (ع) را از نظر علمی خلاء سلاح کند؛ که وجود مبارک آن حضرت (ع) در عالی‌ترین شکل، مجموعه این افراد را با کتب خودشان محکوم کرد و استدلال‌های پاک نبوی و علوی را در همان مناظره‌های علمی به سمع و نظر آن‌ها رساند و بیداری را بیش از پیش افزایش داد.
 نگاه دیگری که به وجود مبارک این حضرت (ع) می‌شود، رأفت و مهربانی حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) است، که در زیارتنامه ایشان با عنوان «السلام و علیک یا امام الرئوف» از آن یاد شده است و یا در جایی دیگر بیان شده که «اگر کسی حرم شریف امام رضا (ع) سه بار زیارت کند به مانند یک سفر حج است؛ و امام صادق (ع) فرموند: «نوه من در شهر طوس به خاک سپرده می‌شود، و هر کسی قبر او را زیارت کند، من روز قیامت دست او را می‌گیرم و از همه خطر‌های روز قیامت او را گذر می‌دهم.»
سپس از آن امام صادق (ع) سوال شد، که این زیارت چگونه باشد تا مورد شفاعت قرار بگیریم؟ حضرت فرمودند: « ابتدا عارفه البحق، (به حقانیت و امامت ایشان ایمان داشته باشد.)، دوم، بداند که اطاعتش واجب است، سوم یقین داشته باشد که حضرت (ع) را شهید کرده اند و در آخر سیره معرفتی، رفتاری، دینی و ... آن حضرت را در زندگی خود جاری کند.» در اینجا معلوم می شود که زیارت بی معرفت سودی ندارد. پس اگر کسی با علم به این معارف به سوی علی ابن موسی الرضا (ع) دوید و سیره رفتاری و معرفتی آن حضرت (ع) را در زندگی اش پیاده سازی کرد، امام رضا (ع) رأفتش را هم در دنیا و هم در آخرت برای او جاری و ساری می‌کند.
 علامه جفری (رضوان الله تعالی علیه)، بعد از رحلت در عالم خواب به پسرش سفارش کرد که زیارت قبر حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) را ترک نکن، چرا که من در زمان حیاتم ۴۰ بار به زیارت ایشان رفتم و از زمانی که دفنم کرده اید، امام (ع) ۴۰ بار به دیدن من آمدند. در زیارت امام رضا (ع) مشخص است که رازی بین زائر و آن امام عظیم شأنی است که به محضرشان مشرف می‌شویم.

منبع:
https://www.borna.news
https://www.isna.ir/news/
https://www.yjc.news/fa/news/6325691
https://www.tasnimnews.com/fa/news/