موقعیت قصه

 در قرآن از مقام و موقعیت ویژه ای بر خوردار است .جالب است بدانید در حدود 1/4 ایات قرآنی را آیات مربوط به قصه ها تشکیل داده است .

در کمتر سوره ای – مخصوصاً سوره های بلند – است که چند داستان و نقاطی از زندگی گذشته به چشم نخورد.

با این که قران کتابی نیست که به منظور داستان سرایی و سرگرم نمودن و شاد کردن مردم با حکایات و افسانه ها نازل شده باشد، همان طور کتاب تاریخ نیست که حوادث مربوط به افراد، اقوام و ملل را به عنوان نقل حوادث تاریخی بازگو کرده باشد، هر چند در خلال ای داستان ها اطلاعات تاریخی ارزشمندی به دست می آید که برای یک محقق سند

مطمئنی می تواند باشد، پس چرا در قران در این حد به قصه و داستان عنایت شده است؟

قبل از این که به این سوال به طور مفصل تحت عنوان ((اهداف قصه در قران )) پاسخ دهم ، یاد اور میشویم هدف وجود قصه در قرآن، به هدف از نزول آن باز میگردد و اینکه قران کتابی است که متضمن هدایت مردم است:

((شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ))

چون در قرآن برای هدایت عامه مردم نازل شده ، برای سخن گفتن و مخاطب ساختن آنها ناچادر باید زبانی را انتخاب کند که برای همگان قابل فهم باشد ، مثلا در بحث های اصول عقاید به ویژه خداشناسی ،تکیه آن معمولا  بر برهان نظم یا در بحث های اصول عقاید به ویژه خداشناسی ، تکیه آن معمولا بر برهان نظم یا برهان فطرت است ، زیرا این دو برهان برای هر کسی مشهود و قابل استفاده است . به همین ترتیب در مسائل اجتمایی و اموزش های اخلاقی و بیان سنت ها تیکه ان معمولا بر طرح مثل ها و قصه هاست .

شکلی نیست ک داستان ، یک قالب مناسب برای طرح مسائلی است ک بیان مستقیم انها احتمالا نمی تواند از تاثیر لازم برخودار باشد . داستان ، چه به صورت نظم و چه در شکل نمایشنامه و فیلم ، اثری در خواننده میگذارد که در استدلالات عقلی نمی گذرد . زیرا انسان قبل از این ک عاقل باشد ، حسی است و مسائل زندگی هر چه از میدان حس دور شوند و جنبه تجرد به خود گیرند ، ثقیل تر و دیر هضم تر میشوند . یکی از دلایل توجه و علاقه شدید توده مردم به قرآن در طول تاریخ ، وجود همین قصص و سرگذشت هاست که همه انها متضمن اموزش ها و عبرت های فراوان و برای تعدیل رفتاری است ک خداوند در ژرفای تکالیف عبادی که به ما محول کرده است ، از ما می خواهد .

در خلال داستان ها ، چنان که در کتاب اعلام قران دکتر خزائلی آمده، وجود یکصد و پازده اسم خاص به چشم میخورد که از این تعداد بخشی اسامی پیامبرانی است که قران ماجرای انها را تعریف کرده است ، مثل آدم، نوح ، ابراهیم (نزدیک  به سی مورد ) و بخشی مربوط به اسامی قبایل و اقوام و ملل گذشته است ، مثل عاد، ثمود، یهود و نصارا و بسیاری نیز مربوط به اشخاص مثبت، مثل عمران ، لقمان حکیم ، مومن آل فرعون و اشخاص منفی ، مثل فرعون ، نمرود ، قارون ، هامان و اسامی بت ها مثل لات ، منات ، عزی و اسامی گروه ها ، مثل اصحاب کهف ، اصحاب الجنه ، اصحاب الْأَيْكَةِ وَ قَوْمُ تُبَّعٍ. قران تعداد پیامکبران را ذکر نکرده، و به طور ضمنی کثرت انها را یاد اور شده است ((وَإِن مِّنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ))

از آیات قرآنی بر می آید هیچ قومی نبوده است که پیامبری برای آنها مبعوث نشده باشد . این هم ایه ای دیگر : وَ لَقَدْ بَعَثْنا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ