به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در لبنان، در آستانه فرارسیدن اربعین حسینی، مؤسسه «البیان للتواصل و التأصیل» و رایزنی فرهنگی ایران در لبنان، نشستی وبیناری با عنوان «جایگاه و تأثیر نهضت امام حسین(ع) در جهان معاصر» با حضور جمعی از علما و اندیشمندان مسلمان و مسیحی چند كشور اسلامى برگزار کردند.

در این نشست که ظهر روز پنجشنبه، ۲۵ شهریور برگزار شد، احمد راسم النفیس، نویسنده و اندیشمند مصری، پروفسور نورالدین ابولحیه، نویسنده و استاد دانشگاه الجزایر، آیت‌الله احمد مبلغی، استاد حوزه علمیه قم، محسن الویری، استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم، میشل کعدی، شاعر و فیلسوف مسیحی اهل لبنان، عباس خامه یار، رایزن فرهنگی ایران در لبنان، و فرح موسی، رئیس دانشکده مطالعات اسلامی دانشگاه لبنان سخنرانی کردند.

عاشورا مرز بین حق و باطل را مشخص کرد

در ابتدای این نشست عباس خامه یار با اشاره به ابعاد و جنبه‌های انسانی قیام عاشورا گفت: قیام امام حسین(ع) قیام برای بشریت بود و شعله این قیام هیچ‌گاه خاموش نخواهد شد نه به دلیل ریختن خون‌های بیگناه بلکه به این دلیل که این قیام نقطه عطفی بود که مرز بین حق و باطل را مشخص کرد به همین دلیل است که همه آزادگان جهان و همه پیروان ادیان آسمانی که در اصول و ارزش‌های یگانه و مشترک به یکدیگر می‌رسند، سالروز این رخداد بزرگ را ارج می‌نهند و آن‌ را گرامی می‌دارند.

خامه‌یار در ادامه به تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نهضت حسینی در جهان معاصر پرداخت و گفت: فرهیختگان و فرزانگان جهان حقیقت نهضت حسینی را به خوبی درک کردند، از این رو رهبر این نهضت برای آنان به مثابه معلم و الگویی عبرت‌آموز بوده است. برخی نویسندگان و ادیبان به قصد عبرت‌اندوزی و درس‌آموزی، از نهضت عاشورا و داستان زندگی امام شهید الهام گرفتند. بسیاری از این فرزانگان اهل قلم، مسلمان و مسیحی، در کنار مردم در راهپیمایی میلیونی اربعین شرکت می‌کنند تا ارادت، عشق و علاقه خود را به سالار شهیدان و ائمه علیهم السلام ابراز دارند.

رایزن فرهنگی ایران در لبنان در ادامه به نقش نهضت عاشورا در بازسازی مفاهیم انسانی در عصر معاصر اشاره و اظهار کرد: نهضت حسینی در دنیای امروز به مسئله ای بدل گشته که ابعاد آن از گذشته تاریخ و لحظه وقوع اتفاقاتِ ظهر عاشورا فراتر رفته است. نهضت حسینی در حقیقت مکتبی است انسانی و متعلق به تمامی افراد در همه جوامع بشری؛ کوچک و بزرگ، مسلمان و مسیحی، یگانه پرست و بی‌دین، و حتی پوچ‌گرایان وملحدان! به این دلیل که این نهضت به همگان شکیبایی، استقامت، ایثار و وفاداری را می آموزد.

خامه‌یار در پایان ابراز امیدواری کرد که همه دست به دست هم دهند تا اهداف برگزاری این نشست که همانا تبیین انسانی‌بودن و جهانی‌بودن نهضت عاشورا است، محقق شود و با رویکردی نو این حقیقت را تببین کنیم که نهضت حسین به ملت یا جریان خاصی تعلق ندارد بلکه چراغ راه همه ملت‌ها، آزادگان، عدالت‌خواهان و ظلم‌ستیزان جهان است.

فداکاری و اصلاح‌گری؛ راز جهانی‌شدن نهضت حسینی

در ادامه پروفسور نورالدین ابولحیه، نویسنده و استاد دانشگاه الجزایر گفت: در این مسئله تردیدی نیست که با وجود تلاش های گسترده دشمنان برای سانسور ابعاد مختلف قیام عاشورا، نام امام حسین علیه السلام و نهضت ایشان همچنان در وجدان ملت‌های مسلمانان وتمام آزادگان جهان زنده است.

ابولحیه در ادامه به راز و رمز جهانی شدن نهضت امام حسین (ع) پرداخت و گفت: ما از طریق تحلیل مسائل متعددی که مردم جهان از مسلمان گرفته تا غیرمسلمان را به امام حسین جذب کرده متوجه دو علت اصلی جذب آنها شده ایم؛ مسئله نخست درد و رنج و فداکاری هایی است که امام حسین در مسیر اجرای رسالت خود متحمل شد. ایشان در مسیر قیام خود همه مصائب انبیا و ائمه هدات علیهم‌السلام را متحمل شد که خداوند باری تعالی در قرآن کریم به تفصیل آنها را روایت کرده است.

ابولحیه در ادمه به دومین ویژگی که در جهانی‌شدن نهضت حسینی تأثیرگذار بوده اشاره کرد و گفت: اصلاح گری و قیام علیه ظلم و ستم نهضت حسین را جهانی کرده است. امام حسین علیه السلام یک انقلابی مصلح  در برابر همه کسانی بود که از دین و اصول اساسی آن انحراف پیدا کردند.

استاد دانشگاه الجزایر در پایان سخنان خود گفت: ما برای زنده نگه‌داشتن یاد امام حسین و جهانی سازی نهضت ایشان به اهتمام بیش از پیش به اصول و پایه های آن نیازمندیم. این رویکرد همان است که ما را در ترویج همه اهداف اصیل دینی و مواجهه با همه تحریفات و باورهای غلط یاری می‌دهد.

ضرورت نقش‌آفرینی نخبگان برای تبیین رسالت امام حسین(ع)

محسن الویری استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم سخنران بعدى بود كه به نقش توده‌های مردم و نخبگان در بهره برداری هدفمند از نهضت حسینی در دنیای معاصر پرداخت و اظهار کرد: اهتمام فوق‌العاده به امام حسین و شعائر حسینی در جهان معاصر مسئله‌ای نیست که بخواهیم آن را نادیده بگیریم و یا انکار کنیم. این اهتمام در دو عرصه مختلف قابل مشاهده است؛ نخست در عرصه مناسک و آداب دینی و دوم در عرصه فکری و علمی.

الویری افزود: بر اساس آمارهای رسمی  و با نگاهی به پژوهش ها، کتب، مقالات، کنفرانس ها و نشست‌های برگزار شده درباره ابعاد تاریخی، عقیدتی، اجتماعی، حماسی ، ادبی و دینی قیام عاشورا ، به طور واضح شاهد هستیم که هر ساله بیشتر در صحنه‌های فکری، علمی و هنری به این موضوع پرداخته می‌شود. در بخش شعائر و مناسک دینی، بهترین دلیل برای این اهتمام فوق العاده، افزایش آیین‌های سوگواری و عزای حسینی به ویژه در روز عاشورا در جای جای جهان و افزایش کمی و کیفی آن با حضور گسترده مردم در راهپیمایی ها و پیاده روی های اربعین است که هرسال بیش از گذشته افزایش می‌یابد.

استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه نضهت امام حسین باید با نگرش تمدنی به جهانیان عرضه شود گفت: نگرش تمدنی به قیام امام حسین علیه السلام باعث می‌شود که رسالت و دلالت‌های جاودان این نهضت مؤثر را بر مناسبات بشری به طور گسترده‌تر و جامع‌تر درک و سپس این رسالت عاشورایی را در همان سطح ترویج و تشریح کنیم.

وی توضیح داد: نگرش تمدنی در موضوع قیام امام حسین همه روایات و پژوهش‌های مستشرقین، مسیحیان ، مسلمانان، شیعیان ، اهل سنت و روایت‌های علمی و عاطفی در قبال قیام امام حسین را در یک قالب جمع آوری می‌کند، بدون اینکه نیازی به حذف و برچیدن بخشی از این آرا و نظرات باشد.

الویری افزود: نگرش تمدنی باعث می‌شود که ما هوشیار باشیم و به این درک برسیم که  یاران مخلص و شجاع امام حسین از انبیا و ائمه نبودند بلکه انسان‌هایی عادی بودند که به درجات عالیه رسیدند، تا جایی که امام حسین آنها را اینگونه خطاب کرد: «من وفادارتر و بهتر از شما یارانی ندارم و نمی‌شناسم»، بنابراین ما نیز باید اهتمام خود را بر دلداگان و عاشقان امام حسین قرار دهیم.

استاد تاریخ دانشگاه باقر العلوم در پایان تأکید کرد توده‌های مردم به خوبی نقش خود را ایفا کرده و به وظایف خود عمل و زمینه را برای توجه جهان به امام حسین، کربلا و عاشورا فراهم کردند، اما این گزاره را نمی‌توان به آسانی به نخبگان تعمیم بخشید. توده‌های مردم به وظایف خود عمل کرده‌اند و اکنون زمان نقش‌آفرینی نخبگان فکری، علمی، ادبی و هنری برای تبیین رسالت امام حسین در جهان معاصر فرارسیده است.

پیاده‌روی اربعین معجزه‌ای ماندگار است

در ادامه احمد راسم النفیس، نویسنده و اندیشمند مصری، سخن‌گفتن از امام حسین(ع) و نهضت ایشان را سخن از سلام راستین و ماهیت حقیقی این دین مبین برشمرد و اظهار کرد: زمانیکه از امام حسین (ع) سخن می‌گوییم نباید تنها به جنبه فكری این موضوع را در نظر بگیریم و همچنین نباید تنها بر ایده‌ها و آثار اندیشمندان مسلمان متمركز شویم، زیرا که آثارشان اغلب در سطح فهم عموم مردم نیست و هیچ تأثیری بر تبیین ابعاد مختلف نهضت عاشورا ندارند گویی که تنها برای نخبگان نوشته شده است.

راسم النفیس افزود: برای تبیین جنبه های مختلف نهضت حسینی باید از راهپیمایی ملیونی اربعین سخن گفت، راهپیمایی که به راستی معجزه ای ماندگار است.

النفیس در ادامه به تشریح اهمیت برگزاری مراسم اربعین پرداخت وگفت: گرامیداشت مراسم اربعین در حقیقت تجدید عهد وبیعت با امام حسین است. من این گردهمایی بزرگ را معجزه توصیف می‌كنم به این دلیل که با وجود مخالفت و ممانعت حكام جور از متوكل عباسی تا صدام از برگزاری این مراسم؛ هر سال شاهد پرشكوه‌تر شدن این مراسم و زیارت اربعین هستیم.

نویسنده و اندیشمند مصری افزود: باشکوه شدن مراسم حسینی پس از گذشت چندین قرن از واقعه عاشورا در حقیقت به معنای بسیج شدن امت مسلمان در حمایت از ائمه علیهم السلام و رهبری این بزرگواران است.

خط مشی معاصرسازی قیام حسینی را تدوین کنیم

در ادامه، آیت‌الله احمد مبلغی، استاد حوزه علمیه قم، ضمن تأکید بر ضرورت معاصرسازی نهضت امام حسین(ع) و سپس ترویج آن در سراسر جهان اظهار کرد: وظیفه اصلی ما در عصر حاضر، معاصرسازی قیام امام حسین است که در این راه باید خط مشی و روش اجرایی بر اساس تعالیم اسلامی تدوین کنیم.

آیت‌الله مبلغی افزود: در مسیر معاصرسازی نهضت حسین باید سه نکته را مورد توجه قرار دهیم: نخست تبلور دین را به طور جدی بر فطرت انسانی متمرکز  کنیم. دوم بر این مسئله تأکید ورزیم که نهضت حسینی بر اساس فطرت انسانی برپا شده است، سوم مسائل فطری مغفول مانده در این قیام را استخراج  و آن را به جوامع بشری در عصر حاضر تقدیم کنیم.

مبلغی افزود: در ارتباط با نکته اول باید تأکید کرد که پروژه دینی باید با تکیه بر فطرت انسانی شکل گیرد و از این طریق گامی رو به جلو به سوی تحقق اهداف دینی برداشته شود. همه این اقدامات باید با تکیه بر حقایق فطری انجام شود.

وی ادامه داد: نکته دوم این است که در نهضت حسینی تمرکز بر این قرار گرفته که دین براساس فطرت  تجلی یافته و بر همین اساس است که قیام حسینی در همه ابعاد، گرایشات، شعارها و اهداف بر اساس فطرت عمل می‌کند و حرکت از فطرت به سوی دین کاملا در آن ملموس است.

آیت‌الله مبلغی در پایان سخنان خود با تاکید بر اینکه نهضت امام حسین نهضتی والا که هیچ شبهه ای در آن وجود ندارد،گفت: همه ما باید در زندگی، مناسک، اعمال و آداب دینی خود به آنچه حسین در عاشورا به آن التزام داشت عمل کنیم و از اصولی که در این نهضت پایه ریزی و نهادینه شده است تخطی نکنیم. در این راستا، باید از ورود به مسائل اختلاف انگیز میان مسلمانان پرهیز کنیم و هیچگاه فراموش نکنیم که جنبش عاشورا جنبشی امتی و بشری است.

نام حسین(ع) فرامکان و زمان است

در ادامه «فرح محمد موسی» رئیس دانشکده مطالعات اسلامی دانشگاه لبنان بیان کرد: حسین یک امام است و جایگاه او همانند جایگاه جد خود، پیامبر اسلام است، بنابراین جایگاه و منزلت ایشان از مرزهای زمان و مکان و هستی فراتر رفته است.

فرح موسی در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه نام و نهضت حسین(ع) جاودانه و در تمامی دوران ها جایگاه ویژه‌ای دارد، اظهار کرد: امام حسین خصوصیّت و ویژگی کسی  را که خلیفه خدا در زمین باشد دارا بود، بنابراین پیروی از مکتب امام حسین(ع) شرط تبعیت از حقیقت است. حال این سؤال مطرح است که چگونه مردی که خصوصیّات خلیفه خدا در زمین را داراست و تجلی‌گاه اسماء و صفات پروردگار عالم باشد، در دوران معاصر ما هیچ جایگاهی ندارد؟!

استاد مطالعات قرآن در ادامه سخنان خود ضمن تأکید بر ضرورت نهادینه کردن فرهنگ قرآن در جامعه گفت: بدون تردید، اگر بخواهیم موقعیت امام را در جهان معاصر خود بدانیم، قبل از هر چیز باید قرآن را در زندگی خود نهادینه کنیم، زیرا امام و کتاب(قرآن) دو امر متلازمند، یعنی هر کس امام را شناخت کتاب را نیز شناخته است، و هرکس کتاب را نشاخته امام را نیز نشناخته است.

وی توضیح داد: نهادینه کردن فرهنگ قرآن در جامعه امری ضروری و مقدمه تبعیت از راه و روش امام حسین(ع) است زیرا که تمام اقداماتی که امام حسین(ع) و دیگر امامان انجام دادند با هدف حفظ تعالیم قرآن و بقای اسلام بود.

رئیس دانشکده مطالعات اسلامی دانشگاه لبنان گفت: در روند اصلاحگری و معاصرسازی ماهیت دین، نباید اسیر دگرگونی‌ها ورخدادهای زمانه شد، بلکه حاکمیت نهایی بر امور باید برای دین و قرآن کریم باشد؛ قرآنی که امام حسین علیه السلام بهترین عمل کننده به آن بود، موضوعی که خود آن حضرت به آن اشاره کرده و فرمودند: «من (که فرزند رسول خدایم) به قیام براى تغییر این اوضاع، از همه کس سزاوارترم.»

حماسه حسینی؛ بزرگترین حماسه جاودانه تاریخ

در ادامه این نشست میشل کعدی، نویسنده، فلیسوف مسیحی با طرح مقدمه‌ای گفت: مبالغه و اغراق جزئی از دیگر حماسه‌های تاریخ بشریت است، اما حماسه حسینی حماسه‌ای کاملا واقعی که برای اصلاح اجتماعی و دستیابی به اهدافی مقدس صورت گرفت، بنابراین نام حسین(ع) و نهضت ایشان تنها یک الگو، رسالت و مکتب نیست؛ حماسه حسینی عالی‌ترین و بزرگترین حماسه جاودانه تاریخ بشری است.

کعدی افزود: نام حسین تداعی‎‌گر تاریخ و وقایع دردناکی است که برای سالار شهیدان رخ داده است، اما این نام تنها نماد حزن و اندوه نیست بلکه اندوهی است توأم با مسرت و شادی زیرا که شهادت حسین یک پیروزی بود و در حقیقت دستاوردی که با شهادت امام حسین محقق شد، اسلام را زنده نگه داشت.  

وی تصریح کرد: شجاعت حسین  و به طور کل آموزه‌های مکتب حسینی ویژگی‌های اخلاقی و انسانی فراوانی دارد. این نهضت منادی دفاع از حقیقت و حقوق و عزت نفس و اخلاص برای خدا و اسلام است.

این نویسنده مسیحی به جایگاه والای نهضت عاشورا در دنیای معاصر پرداخت و گفت: بسیاری از پیروان دیگر ادیان در جای جای این کره خاکی عاشورای حسینی را گرامی می‌دارند واین نشان‌دهنده عظمت و بزرگی امام حسین و جاودانگی نهضت ایشان است.