فرهنگ اعلام نهج‌البلاغة، اثر ابراهيم بابايى آملى است كه در زمينه بررسى و بيان شرح حال افرادى است كه حضرت على(ع) در خطبه‌ها، نامه‌ها و حكمت‌های «نهج‌البلاغة»، آنان را ستايش كرده و يا به سرزنش از آنها پرداخته است. و به زبان فارسى و در سال 1427ق. نوشته شده است. كتاب با مقدمه كوتاه مؤلف در بيان نكاتى پيرامون اثر، آغاز و مطالب، به ترتيب حروف الفبا، دربردارنده شرح حال تحليلى 130 تن از افرادى است كه نامشان در «نهج‌البلاغة» ذكر شده است. اين كتاب، براى آشنايى با دوستان و دشمنان حضرت علی كه در كتاب شريف «نهج‌البلاغة» از ايشان ياد شده، بسيار مفيد و سودمند است؛ در مواردى نيز شرح حال و سيره برخى از پيامبران الهى(ع)، چند تن از معصومان(ع)، رواة و دانشمندانى كه در «نهج‌البلاغة» آمده‌اند، بيان شده است.
مالک بن دحیه
شرح حالی از مالک بن دحیه درشروح نهج البلاغه و معاجم یافت نشد به آوردن خطبه 234 که راوی آن است بسنده می شود: ذعلب یمانی از احمد بن قتیبه، از مالک بن دحیه روایت کردکه در حضور امام از علت تفاوت های مردم (در آفرینش)پرسیدند،امام فرمود: علت تفاوت های مردم ،گوناگونی سرشت آنان است؛ زیرا آدمیان در آغاز،ترکیبی از خاک شور و شیرین، سخت و نرم بودند، پس آنان به میزان نزدیک بودن خاکشان با هم زدیک، و به اندازه دوری آنان از هم دور و متفاوتند. یکی زیباروی و کم خرد ، دیگری بلند قامت وکم همت ، یکی زشتروی و نیکوکار ، دیگری کوتاه قد و خوش فکر، یکی پاک سرشت و بد اخلاق ، دیگری خوش قلب و آشفته عقل، و آن دیگر سخنوری دل آگاه است.
فرهنگ اعلام نهج‌البلاغه: آشنايي با ۱۳۰ نفر از دوستان و دشمنان امير مؤمنان علي عليه‌السلام در نهج‌البلاغه/ ابراهيم بابائي آملي.- قم: آيين دانش، ۱۳۸۵. صفحه 479
