کتابخانه تخصصی اهلبیت(ع) با ارائه شمار بسیاری از منابع تخصصی حوزه معارف اهلبیت(ع) بهویژه حضرت رضا(ع)، اولین و بزرگترین کتابخانه جهان است که بهصورت شبانهروزی در خدمت پژوهشگران علوم دینی و طالبان علم و اندیشه است.
یادگاری از واقف فرهنگی
مثل هر بنایی که در حریم رضوی، ماجرایی از احسان و بخشش دارد، کتابخانه اهلبیت(ع) نیز از نیت یکی از واقفان علاقهمند به ترویج علم و اندیشه پا گرفت و پس از انقلاب اسلامی برکت یافت. مرحوم سید سعید طباطبایی نائینی واقفی بود که در سال 1332 کتابخانهای را با عنوان کتابخانه «جامع گوهرشاد» در جوار بارگاه منور رضوی بنیان گذاشت. وی علاوه بر این، با وقف 5 هزار نسخه خطی، چاپ سنگی و کتاب چاپی خود به انضمام املاک و رقباتی برای اداره کتابخانه، نام خود را در کنار واقفان آستان قدس رضوی ماندگار کرد.
او که یکی از محققین نامی دوران بود و ید طولایی در فعالیتهای فرهنگی داشت که تأسیس کتابخانهای در حرم رضوی تنها ثمره عمر فرهنگیاش نبود. سید سعید طباطبایى از آن بزرگمردانى است که در عرصه اشاعه فرهنگى اقدامات شایستهاى به نام خود به ثبت رسانده که تأسیس 10 مدرسه، چاپخانه گلبهار در اصفهان در کنار تأسیس کتابخانه مسجد گوهرشاد از برجستهترین اقدامات او است. از وی همچنین تألیف 18 عنوان کتاب درسى و تصحیح و چاپ 27 عنوان از کتب دیگر نویسندگان به یادگار مانده است.
کتابخانهای پویا و روزآمد
کتابخانه جامع گوهرشاد در سال 68 با مساحت یک هزار و 200 مترمربع زیربنا دربست شیخ بهایی حرم مطهر احداث شد. اما افزایش چشمگیر طلاب علوم اسلامی و تقاضای عموم مراجعان برای بهرهمندی از معارف اهلبیت(ع) و همینطور تلاش در جهت اجرای نیت واقف موجب شد تا از آذرماه 89 همزمان با میلاد باسعادت امام هادی(ع)، این کتابخانه توسط تولیت فقید، آیتالله وعظ طبسی با عنوان جدید «کتابخانه تخصصی اهلبیت(ع)»، بهصورت شبانهروزی در خدمت مشتاقان معارف اهلبیت(ع) اعم از زائر و مجاور باشد.
از دیگر تغییر و تحولات این کتابخانه درگذر زمان و متناسب با نیاز روز، تغییر مکانی کتابخانه است که ابتدا در صحن قدس، سپس در طبقه فوقانی مسجد گوهرشاد و بعدها با رشد مخاطبان کتابخانه در بست شیخ بهایی دایر شد. ولی این کتابخانه در مسیر پروژه ساخت رواق زیرسطحی شیخ بهایی قرار گرفت و از تیرماه سال 1400 به محل موقت کنونی آن واقع در تالار اجتماعات دانشگاه علوم اسلامی رضوی در صحن امام حسن مجتبی(ع) منتقل شد.
اما جریان تغییرات به رشد کمی و کیفی کتابخانه ختم نشد و کتابخانه تخصصی اهلبیت(ع) که از آغاز مختص استفاده آقایان بود، به دلیل درخواستهای مکرر مراجعین، برای اولین بار در این مکان موقت، «بخش ویژه بانوان» را نیز راهاندازی نمود.
گنجینهای در اختیار اهل تحقیق و مطالعه
برای دسترسی سادهتر محققان و مراجعان به کتابهای مرتبط با اهلبیت(ع)، منابع موجود در یک تقسیمبندی موضوعی در دو تالار سیره و تاریخ اهلبیت(ع) و تالار علوم و معارف اهلبیت(ع) و نیز کتابخانه الکترونیکی اهلبیت(ع) در معرض استفاده اهالی تحقیق و مطالعه قرارگرفته است.
در آستانه 70 سالگی کتابخانه تخصصی اهلبیت(ع)، گنجینهای با انواع منابع اعم از 3 هزار و 919 نسخه خطی، 3 هزار و 542 نسخه چاپ سنگی، سربی و چاپی نفیس، افزون بر 115 هزار جلد کتاب چاپی و مرجع در اختیار مراجعان است. همچنین 5 عنوان نشریه، 520 نسخه پایاننامه، یک هزار و 760 لوح فشرده و منابع دیداری شنیداری و بیش از 130 هزار منبع الکترونیکی در میان منابع علمی روزآمد این مجموعه تدارک دیدهشده تا بهخوبی پاسخگوی نیازهای 19 هزار عضو خود از دانشجو تا استاد و محقق باشد.
ارائه خدمات به طیفهای مختلف مخاطبان
ارائه خدمات به طلاب علوم دینی، دانشجویان و پژوهشگران از طریق دسترسی به اینترنت، نشریات تخصصی، جستجوی مقالات پژوهشی در پایگاههای علمی تخصصی و نرمافزارهای تخصصی و اسلامی نظیر نورمگز، مگ ایران و... برخی از خدمات تخصصی این مجموعه فرهنگی هستند.
در کنار آن، برخی از خدمات نیز به عموم مراجعان ارائه میشود که عضوگیری در کتابخانه، امانت و تحویل مدرک بهصورت حضوری، خدمات اطلاعرسانی، جستجوی کتاب در پایگاه منابع کتابخانهای آستان قدس رضوی با عنوان «سیمرغ» و معرفی اعضا به سایر تالارهای کتابخانه مرکزی و کتابخانههای آستان قدس از این جمله است.
این کتابخانه، فقط سه روز در سال تعطیلات است و ضمن برگزاری نمایشگاه کتاب و برپایی رویدادهای فرهنگی، فرصت مغتنمی را برای بهرهبرداری شبانهروزی زائران و مجاوران بارگاه ملکوتی حضرت رضا(ع) از منابع ارزشمند مکتوب و برخط در جهت ترویج روزافزون فرهنگ اهلبیت(ع) و برداشتن گامی در راستای تحقق مرجعیت علمی مهیا کرده است.