نگارنده: نگین علیزاده

شماره دیویی: ن 856 ع 37 /297

دانشگاه قم- دانشکده الهیات

رساله دکتری رشته علوم قرآن و حدیث گرایش تفسیر تطبیقی

معرفی پایان نامه:

در چکیده پایان نامه «  نقد و بررسی تفویض در تشریع پیامبر(ص) و ائمه (ع) از دیدگاه مفسران فرقین » چنین می خوانیم: تفویض تشریع به معنای واگذاری اختیار تشریع از جانب خداوند به فرد یا افراد برگزیده است. در تحقیق حاضر دلایل مفسران فریقین در رابطه بادیدگاه های تفویض در تشریع برای پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) به روش تبیینی و تحلیلی مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و به این سوال پاسخ داده شده که آیا اختیار تشریع احکام ، به پیامبر(ص) و ائمه(ع)تفویض شده است یا خیرو در صورت مثبت بودن پاسخ چگونه است؟مفسران فریقین در باره رویکرد مورد بحث اتفاق نظر ندارند؛برخی، تفویض تشریع را علاوه بر پیامبر(ص)برای ائمه(ع)نیز پذیرفته اند؛ برخی به طور مطلق مخالف دیدگاه های مورد بحث هستند ؛ و برخی دیگر ،دیدگاه یاد شده را فقط برای پیامبر (ص) پذیرفته اند.باور اغلب مفسران اهل سنت بر دیدگاه اجتهاد النبی (ص) استوار است ولی مفسران شیعه ، دیدگاه یادشده را بر نمی تابندزیرا اجتهاد ، خطا بردار و مفید ظن است که دربارة پیامبر (ص) شایسته نیست. به نظر می رسد دیدگاه" تفویض در تشریع پیامبر(ص)"  با دلایل عقلی و نقلی معتبر قابل اثبات است و خداوند منان بعد از به کمال رسیدن علم و ادب پیامبر (ص) اختیار تشریع برخی از احکام دینی را به ایشان تفویض کرده استبه گونه ای که این تفویض طولی بوده و با توحید الهی منافاتی ندارد.

دیدگاه" تفویض در تشریع ائمه (ع)" نیز اغلب در میان مفسران شیعه مطرح است؛ و به نظر می رسد احتمال وجود مقام تشریع ِجدیدِ خارج از کتاب و سنّت برای ائمه(ع) با توجه به قدرت مطلقه ، اراده و اذن خداوند متعال محال نیست؛ اما دلایلی نظیر آیه" ختم نبوت"، آیه" اولی الامر"، و روایت حاکی از وجود کتاب امام علی (ع) نزد ائمه (ع) نزد ائمه(ع) و روایاتی که ریشه تمام سخنان را در قرآن و حدیث می دانند، وجود چنین احتمالی را بعید می سازند.

در نهایت به نظر می رسد می توان گفت ولایت تشریعی  منهایِ اختیار تشریع جدید( خارج از قرآن و سنت)، به آن بزرگواران (ع) تفویض شده است؛ که از جمله آن ها می توان به تفویض تشریع احکام حکومتی و احکام واقعی اشاره کردکه ریشه در قرآن و سنت دارند و تشریع جدیدی محسوب نمی شوند.

واژگان کلیدی: تفویض، تشریع ، جعل حکم شرعی، تشریع پیامبر (ص)،تشریع ائمه(ع)، مفسران فریقین