نگارنده: محمد عینی زاده

شماره دیویی: ب 993 ع 462 / 297

دانشگاه قم-دانشکده الهیات و معارف اسلامی

گروه علوم قرآن و حدیث رسالة دکتری رشته تفسیر تطبیقی

معرفی پایان نامه:

در چکیده پایان نامه « بررسی دکترین انتظار و مبانی قرآنی آن در اندیشه رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای دامت برکاته و مقایسه آن با آرای سید قطب و محمد عبده» چنین می خوانیم:

انتظار آینده روشن و تحقق عدالت در سراسر جهان ، اندیشه مشترک شیعه و سنی و اکثر ملل و نحل در جهان است. اما در این میان آنچه کمتر مشاهده می شود، تبدیل این امید و آرزو به دانش و نظریه ای است که بر گرفته از مبانی قرآنی بوده و مبنای ترسیم راهبردهای جدی و عملی و برنامه های مشخص برای تحقق این آرمان باشد.انتظار به معنای تامّ و حقیقی که در بردارندة امید، باور و تلاش مستمر برای تحقق این آرمان بشری و وعده الهی است، در اندیشه ناب اهل بیت علیهم السلام و مکتب فکری شاگردان ایشان، بویژه رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای حفظ الله تجلی یافته است. «انتظار» در منظر ایشان، مبدأ، غایت، چگونگی و فرایند حرکت انسان ها برای دست یابی به سعادت و تعالی فردی و جمعی را نشان می دهد.. حال آن که در تفاسیر سنی، انتظار تنها در حد یک مسأله فرعی- که موجد هیچ حرکت و آرمانی نیست- مطرح شده است.

در این تحقیق با عنوان «بررسی دکترین انتظار و مبانی قرآنی آن در اندیشه رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای دامت برکاته  و مقایسه آن با آرای سید قطب و محمد عبده» برای یافتن یک دکترین جامع که در جهان امروز راه گشای بشریّت برای رسیدن به عدالت و سعادت باشد نظریه پردازی شده است.

در میان مفسران سنی ، سید قطب، نویسنده تفسیر فی ظلال القرآن و محمد عبده ، صاحب تفسیر المنار آرای روشن تری دربارة اسلام و آینده جهان دارند که در مقایسه با اندیشه آیت الله خامنه ای حفظ الله قابل بررسی است. شاید بتوان مهمترین نقطة تلاقی و اشتراک دیدگاه های این سه مفسرو اندیشمند را در نگاه به اسلام به عنوان یک مسلک اجتماعی ناظر به زندگی دید.در دوره ای که در غرب مسیحی مدرن و جهان اسلام سنتی تجددزده، یک نگاه مشترک به دین وجود داشت وآن فردی و شخصی بودن دین بود، این اندیشمندان، اسلام را آیینی اجتماعی و اقتدارگرا معرفی کردند که سعادت و تعالی بشریّت در گرو حاکمیت آن است.

با این وصف این بررسی نشان می دهد در خاستگاه نظری، امتیاز دکترین انتظار در این است که ترجمان اندیشه زلال و آسمانی عترت طاهره سلام الله علیهم است و عنصر اساسی آن حقیقت امامت و ولایت است که آن را از سویی با حقیقت اسلام ناب پیوند می دهدو از سوی دیگر از نظریات و اندیشه های دیگران که اگرچه با اسلام و قرآن پیوند دارند امّا از اسلام کامل و مرضی الهی فاصله دارند، جدا می کند.ومهدویت و آموزه محوری آن، انتظار، در اندیشه دینی و تفسیری آیت الله خامنه ای حفظ الله، به عنوان کلید واژه اصلی فهم دین و به مثابه یک دکترین برای ابتنای سیاست ها و راهبردهای اصلاح در زندگی بشر و ساختن تمدنی نوین برای انسانها که عدالت و سعادت را برایشان ارمغان داشته باشد، مطرح است و در حالیکه در اندیشه محمد عبده و سید قطب در آینده  جهان و خروج مسلمانان از واقعیّت ذلّت بار کنونیشان، جایی برای گفتگوی دکترین نیست.

واژگان کلیدی: انتظار – رهبر معظم انقلاب اسلامی –دکترین- اهداف دین- سید قطب- محمد عبده – آینده جهان