پدیدآور: تاليف و تحقيق قسم القرآن لمجمع البحوث الاسلامية
مشخصات نشر: مشهد: بنياد پژوهشهاي اسلامي، ۱۳۸۷ = .ق۱۴۲۹
مشخصات ظاهری: ج
شماره دیویی: 659 م297/13 م
معرفی کتاب:
تدوین کتاب‌هایی در زمینه‌ی توضیح لغات قرآن مجید، یکی از تلاش‌های مسلمانان در تاریخ اسلام است و سابقه‌ی آن به قرن اول هجری می‌رسد. می‌توان گفت جدیدترین و جامع‌ترین کتاب‌ها در زمینه‌ی شرح لغات قرآن کریم، کتاب «المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته» است.
«المعجم فی فقه لغة القرآن و سرّ بلاغته» دایرةالمعارفی درباره‌ی لغات قرآن کریم و حاصل تلاش چندین ساله‌ی مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی و جمعی از همکاران ایشان می‌باشد که به زبان عربی نگاشته شده است.
در واقع این کتاب فراتر از یک کتاب لغت و به‌نوعی مجموعه‌ای از معارف قرآنی است. لذا به همین سبب عنوان «الموسوعة القرآنیّة الکبرى» به پیشنهاد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان آن افزوده شده است.
مؤلف در این کتاب، لغات قرآن را به ترتیب حروف الفبا چینش کرده و شرح هر لغت را در چهار بخش ارائه می‌دهد؛ ابتدا توضیحی کوتاه پیرامون ساختار لغت و تعداد کاربرد آن در سوره‌های مختلف قرآن گزارش می‌کند، سپس معنای واژه در منابع لغوی -به ترتیب تاریخ تألیف- ارزیابی می‌شود. بعد از آن، نظرات مفسران گوناگون -از صدر اسلام تا زمان معاصر- درباره‌ی آن واژه آورده می‌شود و سپس از وجه ادبی به تحلیل واژه و ریشه‌شناسی آن و تبیین معنای حقیقی و مجازی آن می‌پردازد و در بخش آخر که مهم‌ترین بخش است، کاربردهای قرآنی آن واژه بر اساس تدبر و تحلیل اطلاعات توسط نویسنده به خواننده ارائه می‌شود.
بدین‌سان پژوهنده‌ی قرآنی پس از اطلاعات لغوی، تفسیری و ادبی که به‌دست می‌آورد، اولاً از مراجعه به سایر کتاب‌های لغت بی‌نیاز می‌شود و ثانیاً با بهره‌وری از تحلیل مؤلفان در کتاب، می‌تواند معنایی دقیق از واژه کسب کند و در راه تدبر قرآنی از آن سود ببرد.
