معرفی تفسیر:
مولف آن محمدبن محمدرضا بن اسماعیل بن جمال الدین قمی معروف به مشهدی مولف تفسیر "کنزالدقائق و بحر الغرائب" است که در حدود سال 1125 بدرود حیات گفت. علت شهرت وی به « مشهدی » آن است که در جوار حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام در شهر مقدس مشهد اقامت گزید. وی از محضر ملامحسن فیض کاشانی بهره برده و در تفسیر قرآن از راه و روش او پیروی کرده است.
تفسیر «کنزالدقائق و بحر الغرائب» معروف به « تفسیر مشهدی»، درحقیقت چکیده چکیده مهمترین تفاسیر شیعه امامیه است. مؤلف آن، عبارات نغز و والا و تعابیر ناب و خالص را از لابه‌لای کتب و تألیفاتی که خوانده، برگزیده است؛ مانند استاد خود ملامحسن فیض کاشانی، در شیوانویسی از سبک ابو سعید شیرازی بیضاوی پیروی کرده است؛ همان گونه که در ترتیب تبویب تفسیر از شیوه طبرسی در «مجمع البیان» بهره جسته است.
علاوه بر آن، وی نکات فراوانی را که در «تفسیر کشّاف» زمخشری و «حواشی» شیخ بهائی پسندیده در تفسیر خود آورده است؛ از این رو تفسیر وی، چنانکه خود در مقدمه تصریح کرده و نیز بر حسب آنچه در تقریظ علامه مجلسی و محقق خوانساری بر تفسیر او آمده است؛ و ما در مقدمه‌ای که بر این تفسیر نوشته‌ایم بدان اشاره کرده‌ایم به صورت مجموعه‌ای از گزیده آثار و آراء در آمده است.
سبک تفسیر او جمع میان عقل و نقل است؛ چنانکه روایات منقول از اهل بیت علیهم السّلام را ذکر کرده و در پی آن، نظر خود و یا آنچه را در کتب و آثار دیگر یافته، نگاشته است و با تأسّی از روش استاد خود، فیض کاشانی در «تفسیر صافی» در موضوعات عرفانی، ادبی و کلامی دست به قلم برده و مطالبی ارزنده ارائه کرده است.
وی نسبت به «اسرائیلیات» و احادیث جعلی موضعی منفی دارد و آنها را ردّ می‌کند و از آنها و ذکر تفاصیل آنها دوری می‌جوید؛ مثلا ضمن تکذیب قصه معروف هاروت و ماروت می‌گوید: «این روایت که هاروت و ماروت به صورت دو انسان در آمدند و دارای شهوت شدند ساخته و پرداخته یهود است».
همچنین در مسأله تحریف، موضعی مشابه موضع استاد خویش (فیض کاشانی) دارد و آن را شدیدا مورد انکار قرار می‌دهد و در جای جای تفسیرش به این مطلب تصریح می‌کند.
کوتاه سخن این که تفسیر وی نزد امامیه در ارائه تصویری شفاف در جمع میان روایت و درایت، جایگاه رفیعی دارد. در این تفسیر تمام آنچه در دیگر تفاسیر آمده است، اعم از لغت، نحو و بلاغت به صورتی موجز و شیوا فراهم است.
بنابراین تفسیر وی حاوی نکات گوناگون و از دقت و ظرافت والایی برخوردار است چنانکه موجب گشته که تفسیر وی در نوع خود یگانه و منحصر به فرد تلقّی گردد و در میان تفاسیر آن عصر، ممتاز شناخته شود. علامه مجلسی و فاضل خوانساری این تفسیر را ستوده و بر آن تقریظ نوشته‌اند که دلیل بر ارزش والای این تفسیر است. این تفسیر در آغاز قرن پانزدهم هجری بارها در شکلی زیبا به چاپ رسیده است؛ از جمله چاپی که از سوی مرکز «دار النشر» وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به انجام رسیده است.
در کتابخانه آستان قدس رضوی چاپ های زیر از کتاب تفسیر «کنز الدقايق و بحر الغرائب» موجود می باشد.
تفسير کنز الدقايق و بحر الغرائب/ ميرزا محمد المشهدي القمي؛ تحقيق آقا مجتبي العراقي.- قم: موسسه النشر الاسلامي التابعه لجماعه المدرسين بقم، ۱۴۰۷ق. ( 12 مجلد می باشد)
تفسير کنز الدقائق/ محمد المشهدي بن محمد رضا بن اسماعيل بن جمال‌الدين القمي؛ تحقيق موسسه النشر الاسلامي.- قم: موسسه النشر الاسلامي، ۱۴۱۲ق. -. (14 جلد می باشد)
تفسير کنز الدقائق و بحر الغرائب/ لمحمد بن محمد رضا القمي المشهدي؛ تحقيق حسين درگاهي.- تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۶۹. ( 10 مجلد می باشد)
المنتخب التفاسير (کنز الدقائق - مجمع البيان - تفسير الميزان)/ تهيه و تنظيم معاونت آموزش مرکز مديريت حوزه هاي علميه خواهران.- قم: حوزه علميه قم، مرکز مديريت حوزه هاي علميه خواهران، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۷.
کتاب حاضر با شماره راهنمای ک 777 ق 297/1726 رده بندی شده است.
