پدیدآور: مهین داوودی

مشخصات نشر:تهران:مکین،1400

مشخصات ظاهری:129ص

شماره دیویی:ب295د 297/153

معرفی کتاب:

براعت استهلال صنعتی ادبی است و عبارت از آغاز کردن سخنی به سبکی متناسب با مقصود گوینده در متن گفتارش است. بررسی براعت استهلال در قرآن کریم که حد اعلی کلام و اوج بلاغت و حد اعجاز است می تواند به کشف رازهای اعجاز قرآن تا حدود زیادی کمک کند. براعت استهلال از صنایعی است که تقریباً از قرن دوم وارد واژگان بدیع شده است و در مجموع به معنی پیش قدمی در دیدن ماه نو یا بلندی بانگ نوزاد می باشد و نیز معادل انگلیسی آن به معنای پیش گویی کردن آینده است. کتاب « براعت استهلال در قرآن کریم» با عناوین براعت استهلال ، شناخت انواع براعت استهلال در ادبیات داستانی، نگاهی کوتاه بر عناصر داستانی و تطبیق نمونه های براعت استهلال و داستان های قرآنی نگاشته شده است.

نویسنده در  کتاب "براعت استهلال در قرآن کریم" به بررسی براعت استهلال و انواع آن در قرآن کریم پرداخته است و چنین می گویدکه براعت استهلال ابعاد وسیعی دارد و تناسب های آغاز کلام با مضمون اصلی کلام به صورت های مختلف متجلی می گردد. در این کتاب، گاه از براعت استهلال سخن می گوییم و منظورمان استهلال موضوعی است و گاه در داستان های قرآنی از براعت شخصیتهای داستان بحث می کنیم و گاهی این فن جنبة بیانی و زبانی به خود می گیرد که از آن به براعت استهلال بیانی تعبیر می شودو گاهی نیز براعت استهلال در تصویرگری های بلاغی و صور خیال مطرح می شود که از آن به براعت استهلال تصویری تعبیر می شود همچنین در دقت و تدبر در بافتهای کلامی می توان به براعت استهلال بافتی دست یافت. بررسی همة این انواع براعت استهلال در قرآن کریم موضوع فصول مختلف این نوشتار است.

به عنوان نمونه در این کتاب در نوع براعت استهلال در داستان حضرت ابراهیم (ع) چنین آمده:

شروع داستان با آیات اعتراض ابراهیم به آذر و نیز پرستش ماه و ستارگان آغاز می شود. پس براعت استهلال از نوع فضا و توصیف جو فرهنگی حاکم در این داستان به کار رفته است. عنصر گفت و گو هم جایگاه ویژه ای در این داستان و در بین عناصر دارد. گفت و گوهای ابراهیم به هنگام مواجه با اجرام پرستان.

گفت و  گو و احتجاج با اجرام پرستان در اولین برخورد ابراهیم با اعتقادات مردم بدوی است. بعد از آن شروع دعوت و بیدار کردن مردم، شکستن بت ها و  وادار کردن مردم به شکر کردن و بازگشت به خویشتن.به آتش انداختن و گلستان شدن آتش بر او چه معجزاتی را مردم به چشم خود دیدند و باز اعراض کردند از ایمان به خدا. از دیگر ویژگی های داستان ، شخصیت پردازی مناسب و به جا و کم رنگ و پررنگ کردن آن ها در مقتضیات زمانی متفاوت ابراهیم با اشخاص، ابراهیم با خداوند، ابراهیم با خویش. همة این ها بسیار مرتب و منظم کنار یکدیگر چون پازلی زیبا چیده شده اند  و طرحی زیبا از حضرت ابراهیم (ع) به تصویر کشیده اند.