طرح " آیه ای از نور"که در راستای تدبر و آشنایی بیش تر با مفاهیم قرآنی صورت گرفته است به تفسیر یک آیه یا بخشی از یک می پردازد. در تفسیر آیات نیز سعی می شود رعایت اختصار صورت پذیرد و نیز محتوایی ارائه شود که قابلیت فهم برای عموم را دربرداشته باشد.

در قسمت اول طرح " آیه ای از نور" به مرور تفسیر آیه 186 سوره بقره می پردازیم:

برخى از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌پرسيدند: خدا را چگونه بخوانيم، آيا خدا به ما نزديك است كه او را آهسته بخوانيم و يا دور است كه با فرياد بخوانيم؟! اين آيه در پاسخ آنان نازل شد.

دعا كننده، آنچنان مورد محبّت پروردگار قرار دارد كه در اين آيه، هفت مرتبه خداوند تعبير خودم را براى لطف به او بكار برده است: اگر بندگان خودم درباره خودم پرسيدند، به آنان بگو: من خودم به آنان نزديك هستم وهرگاه خودم را بخوانند، خودم دعاهاى آنان را مستجاب مى‌كنم، پس به خودم ايمان بياورند ودعوت خودم را اجابت كنند. اين ارتباط محبّت‌آميز در صورتى است كه انسان بخواهد با خداوند مناجات كند.

دعا كردن، همراه وهمرنگ شدن با كلّ هستى است. طبق آيات، تمام هستى در تسبيح و قنوتند؛ «كُلٌّ لَهُ قانِتُونَ»  و تمام موجودات به درگاه او اظهار نياز دارند؛ «يَسْئَلُهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»  پس ما نيز از او درخواست كنيم تا وصله ناهمگون هستى نباشيم.( تفسیر نور: آیت الله قرائتی)

خدای سبحان در آیه ی موردبحث، استجابت دعا را با رعایت دو شرط از ناحیه ی دعاکننده، تضمین کرده است:

1.دعا حقیقی باشد و حقیقت دعا وقتی محقق می شود که نیایش کننده مصلحت خود را طلب کند. دعایی که در آن نیایشگر، مایه ی هلاکت خود را بخواهد، ظاهری است؛ نه حقیقی!

  2.از شرایط استجابت دعا، اخلاص در آن و فقط خدا را  خواندن است. در آیه مورد بحث می فرماید: (اِذا دعان)؛ یعنی مرا بخواند، نه غیر مرا، و نه مرا و غیر مرا. آن کس که از لحاظ اعتقاد و باور درونی، هم خدا را منشأ اثر و قدرت بداند و هم کار، قبیله، مزرعه و قدرت خویش را، دعای او خالص نیست.( تفسیر تسنیم: آیت الله جوادی آملی)

ماه مبارک رمضان، هم ماه روزه و تلاوت قرآن و تدبر در آیات نورانی آن است و هم فصل دعا، سوال و ابتهال به درگاه ذوالجلال. در این ماه، دعا خالص تر، به اجابت نزدیک تر و دعاکننده برای دریافت فیض آماده تر است، از این رو خدای مهربان ضمن تشریع روزه و بیان احکام آن، هم موضوع نزول قرآن کریم را مطرح فرمود و هم مسئله ی دعا و استجابت آن را، بلکه آیه ی مربوط به دعا را میان آیات روزه قرار داد که نشانِ ویژگی خاص دعا در ماه رمضان است.      

این که می‌گویند: «دعا فضولی در کار خداست! و خدا هر چه مصلحت باشد انجام می‌دهد» توجه ندارند که مواهب الهی بر حسب استعدادها و لیاقتها تقسیم می‌شود، هر قدر استعداد و شایستگی بیشتر باشد سهم بیشتری از آن مواهب نصیب انسان می‌گردد.

لذا می‌بینیم امام صادق علیه السّلام می‌فرماید: انّ عند اللّه عزّ و جلّ منزلة لا تنال الّابمسألة: «در نزد خداوند مقاماتی است که بدون دعا کسی به آن نمی‌رسد»! دانشمندی می‌گوید: «وقتی که ما نیایش می‌کنیم خود را به قوه پایان ناپذیری که تمام کائنات را به هم پیوسته است متصل و مربوط می‌سازیم» (تفسیر نمونه: آیت الله مکارم شیرازی)

ماه رمضان را مغتنم بشمارید. این روزها را با روزه‌داری، و این شبها را با ذکر و دعا به سر ببرید. فصل دعا هم، همین ماه مبارک است. اگرچه همیشه انسان باید با رشته‌ی دعا به خدا متصل باشد، اما آیه‌ی «و اذا سألک عبادی عنّی فانّی قریب اجیب دعوة الدّاع اذا دعان» ( آیه 186 سوره بقره)در سوره‌ی بقره، در خلال همین آیات مبارکه‌ی مربوط به روزه و ماه رمضان است. در وسط آیات روزه و ماه رمضان، این آیه‌ی «و اذا سألک عبادی عنّی فانّی قریب» آمده، که همه‌ی انسانها و همه‌ی بندگان را به دعا و توجه سوق می‌دهد و دعوت می‌کند.
رابطه‌ی دعا، رابطه‌ی قلبی شما با خداست. دعا، یعنی خواستن و خدا را خواندن. خواستن، یعنی امیدواری. تا امید نداشته باشید، از خدا چیزی را درخواست نمی‌کنید. انسان ناامید که چیزی طلب نمی‌کند. پس، دعا یعنی امید، که ملازمِ با امید به اجابت است. این امید به اجابت، دلها را مُشعل می‌کند و منوّر نگه می‌دارد. به برکت دعا، جامعه با نشاط و اهل حرکت می‌شود. (حضرت آیت الله خامنه ای)