در روایات اسلامی آمده است که تمامی روح و پیام قرآن در ماه مبارک رمضان، در یکی از شب های این ماه که شب قدر شناخته شده، بر قلب پیامبر صلوات الله علیه و آله نازل شده است، اما قرآنِ تفصیلی که بیش از شش هزار آیه است به تدریج ظرف 23 سال، بعد از بعثت پیامبر در زمان های متفاوت بر قلب پیغمبر وارد شده است. بنابراین می توان گفت که جوهر حقایق قرآن که در همان کلمه توحید یعنی لا اله الّا الله خلاصه می شود در یک شب نورانی که قلب پیامبر صلوات الله علیه و آله بیشترین آمادگی را برای دریافت پیام های آسمانی داشته دریافت شده است و اگر پیامبر فرمود فلاح و رستگاری در همین کلمه " لا اله الّا الله" است سخنی به گزاف نیست. زیرا آن " لا" که در آغاز جمله آمده به تعبیر سنایی، نهنگی است که همه ی وسوسه های شیطانی و خیالات و اوهام باطل را که در نظر مردم، عنوانِ پروردگاری یافته، همه را فرو می بلعد و هیچ چیز باقی نمی گذارد مگر الله را که مجموعه خوبی و زیبایی و دانایی است.

اما در باب شب قدر باید به قول حافظ گفت:

آن شبِ قدری که گویند اهل خلوت امشب است

یا رب  این تأثیر دولت از کدامین کوکب است

بدین معنی که باید هر شبی را قدر دانست و تبدیل به یک شب نورانی کرد زیرا خداوند از شب و روز بیرون است و سرّ آن که فرموده است قرآن را در ماه رمضان نازل کردیم این است که وقتی انسان متوجه طعام خاکی و نیازهای جسمانی است آمادگی برای دریافت مائده آسمانی ندارد اما وقتی دهان از این لقمه های خاکی بست، لَقمانی می شود که از لقمه های افلاکی حکمت، نصیب می گیرد و به طور کلی باید گفت حالِ خوشِ روزه یعنی فراغت از نیازهای جسمانی، بهترین زمان دریافت وحی و الهام است. به خصوص روزه ی سخن، می تواند گوش جان را در شنیدن پیام های غیبی یاری کند. در چنین حالی است که فرشتگان بر آدمی نازل می شوند و بر حسب استعداد و قابلیتِ هر کس، برای او ارمغان هایی از اندیشه های بدیع، شعرها و موسیقی ها، نقش ها و صورت ها و الهامات و بشارت ها می آورند و عاشقان را براتِ آزادی می بخشند.

چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی

آن شب قدر که این تازه براتم دادند ( حافظ)

منبع: کتاب 365 روز در صحبت قرآن ، صفحات 903 و 904