طرح " آیه ای از نور"که در راستای تدبر و آشنایی بیش تر با مفاهیم قرآنی صورت گرفته است به تفسیر یک آیه یا بخشی از یک می پردازد. در تفسیر آیات نیز سعی می شود رعایت اختصار صورت پذیرد و نیز محتوایی ارائه شود که قابلیت فهم برای عموم را دربرداشته باشد.

در قسمت پنجم طرح " آیه ای از نور" به مرور تفسیر بخش ابتدایی آیه 533 سوره اسراء می پردازیم:

سوره مبارکه اسراء در مکه نازل شده و در آن فضا عده ای مومن و بیشتر مردم مشرک بودند. مومنان از آزار مشرکان درامان نبودند و تنها راه برای آنان، گوشزدکردن این مطلب بود که شما دوزخی هستید و عذاب پس از مرگ در انتظارتان است. در چنین فضایی آیه نازل شد که ادبیات محاوره شما به نیکوترین وضع باشد. قُل لِعِبادی یَقولوا الَّتی هِیَ اَحسَن. در زمان مبارزه، شاید کسی نظیر ابراهیم خلیل به بت پرست ها بفرماید: « اُفّ لَکُم و لِما تَعبُدونَ مِن دونِ الله» و سپس به تبر دست ببرد اما ادبیات محاوره در حالت عادی باید برپایه قول احسن باشد.

روی خطاب خدا به پیامبر است که به مومنان ابلاغ کند: قُل لِعِبادی که مودبانه سخن بگویید و با گفتارتان آن ها را هدایت و تربیت و فرهنگتان را بر آنها عرضه کنید و رفتار خشن و گفتار تهدیدآمیز و رنج آور، همچون این سخن که « شما اهل جهنمید و ما اهل بهشت هستیم» را وانهید.

گفتنی است که قول احسن راجح است؛ ولی قول حسن، لازم. قول حسن، مصون از قبح و رنج آوری است و قول احسن مشحون به حسن و دلپذیری است و با این معیار می توان فرق قول غیرحسن و غیراحسن را روشن کرد.

گستره این فرمان، حوزه ایمانی، اسلامی، منطقه ای و بین المللی را فرامی گیرد. البته منطقه اقلیمی و جغرافیایی مراد نیست، بلکه اعتقادی مقصود است؛ یعنی در حوزه موحدان جهان ( مسلمان ها، مسیحی ها، یهودی ها، زرتشتی ها و ...).

"قول" در این گونه از موارد، به معنی گفتن در مقابل فعل نیست، بلکه اعم از گفتن، نوشتن، رفتار، امضا، تقریر و مانند آن است. وقتی می گویند « سخن این آقایان چیست؟» مراد، منطق، رفتار، گفتار و نوشتارشان است. (تفسیر تسنیم جلد 49 )

خداوند، آفریدگار بهترین هاست؛ احسن کلّ شی ء خلقه؛  فاحسن صورکم؛  احسن تقویم

از ما نیز بهترین ها را می خواهد؛ بهترين سخن‌ «يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ» وبهترين حرفها را پيروى كردن. «فَيَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»

«كلام احسن» شامل هر نوع سخن شايسته است، همچون: سلام، دعا، ارشاد، اظهار محبّت، امربه‌معروف و نهى از منكر، ذكر خدا، توبه و استغفار و امثال آن.

پیام ها

1. در دعوت به كلام نيكو، بايد خود نيكو سخن بود. «يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ»

2. لازمه‌ى عبوديّت، خوش‌گفتارى با ديگران است. «لِعِبادِي‌ يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ»( تفسیر نور. ج 5 ص 75)

تعبیر خواب هارون

هارون معبران را خواست و گفت در خواب دیدم، همه دندان های من ریخته است، تعبیرش چیست؟ آنها طبق قواعد تعبیر گفتند: تمام بستگان تو پیش از تو می میرند. هارون این تعبیر را نپذیرفت و این معبران را مجازات کرد. در نهایت معبر خوش سخنی را آوردند. او نیز همان تعبیر را ارائه داد اما به شیوه ای نیکو وگفت: عمر سلطان آن قدر طولانی می شود که بستگان امیر، نهایت آن عمر را درنمی یابند. او به خاطر این شیوه نیکو صله گرفت.

خداوند در این آیه به پیامبر امر کرده است که به مومنان بگوید: سخن خود را نیکو گردانند و ادب را در کلام خود، حتی در برابر مشرکان، رعایت نمایند و از ناسزاگویی و خشونت و بدزبانی بپرهیزند تا شیطان در میان آنه ا فساد و فتنه ایجاد نکند. ( تفسیر نسیم حیات، ابوالفضل بهرام پور . ج 4 صفحه 625)