پدیدآور: علی مدیر (اسلامی)

مشخصات نشر: قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1396

مشخصات ظاهری: ج: جدول

رده بندی دیویی: ج.1 ت 528 الف 297/171

معرفی کتاب:

قرآن مجید، وحی نامه خدای حکیم و ستوده و آیینه تجلی عزت و نفوذ ناپذیری اوست و از این رو دست تطاول تحریفگران را توان آن نیست که بر دامن کبریایی آن گردی بیفشاند یا بر پرده عصمتش رخنه ای وارد کند. رسالت این کتاب آسمانی، تفسیر هویت حقیقی عالم و آدم و هدایت انسان به صراط مستقیم بندگی خدا و رساندن او به نهایی ترین مقصد سیر و سلوک، یعنی لقای تجلیات الهی است و از همین رو تبیین و تفسیر و آشنایی عمیق با چنین کتابی، از بنیادی ترین وظایف دانشمندان دینی است و چون دستیابی به علم صائب در تفسیر قران، همانند هر دانش دیگر، مرهون «روشمندی» در تفسیر است، «روش شناسی» تفسیر قرآن و بررسی گونه های تفسیر و تبیین پیوند این گونه ها با یکدیگر که از اساسی ترین بحث های نظری برون قرآنی است، ضرورت می یابد. کتاب « تفسیر قرآن با قرآن در آینه روایات»، در راستای این هدف تالیف شده است. 

تفسیر قرآن با قرآن از شیوه ها و منهج های تفسیری قرآن کریم است که شئون و ابعادی گوناگون دارد؛ مانند مبانی و زمینه ها، ادله و مویدات، انواع و گونه ها، شبهات، فرایند و قواعد و آثار و ثمرات. نخستین جلد این کتاب، شئون و ابعاد یاد شده را در هفت بخش از منظر روایات معصومان علیهم السلام بررسی می کند و دومین جلد آن در بردارنده بخش هشتم با عنوان «جایگاه روایات در فرایند تفسیر قرآن با قرآن» است که مبحثی بسیار مهم در روش شناسی قرآن کریم به شمار می آید.

کتاب « تفسیر قرآن با قرآن در آینه روایات»، که به شئون و ابعاد گوناگون مسئله «تفسیر قرآن با قرآن» از دیدگاه «روایات» می پردازد، در نگاه ابتدایی به دو گونه می تواند انجام شود:

1. روایاتی محور پژوهش قرار گیرند که ضمن تبیین شانی از شئون تفسیر قرآن با قرآن، به شیوه و منهج تفسیر قرآن با قرآن نیز تصریح یا دست کم اشاره کرده باشند، مانند روایتی از پیامبر(ص) که فرمودند: بخش های کتاب خدا یکدیگر را تصدیق می کنند و یکدیگر را تکذیب نمی کنند.

2. روایاتی بررسی شوند که بدون تصریح یا اشاره به منهج تفسیر قرآن با قرآن، بیانگر شانی از شئون آن باشند، برای مثال یکی از زمینه های تفسیر قرآن با قرآن، اشتمال قرآن بر محکم و متشابه و عام و خاص و مطلق و مقید است. در این باره روایاتی بررسی می شوند که بدون هیچ گونه اشاره ای به منهج تفسیر قرآن با قرآن، اشتمال قرآن بر امور یاد شده را تایید می کنند.

بسیار روشن است که پژوهش به گونه نخست گرچه مطلوب است، میسور نیست، زیرا شمار روایاتی که به منهج تفسیر قرآن با قرآن تصریح یا تلویح کرده باشند، بسیار کم شمارند، بنابراین در پژوهش حاضر، ابتدا و صرف نظر از روایات، شئون و ابعاد تفسیر قرآن با قرآن بررسی و تحلیل کمی شود و آن گاه بازگو شدن شئون و ابعاد یاد شده در روایات.