یکی از استشهادات قرآنی سیدالشهدا علیه السلام، آیه شریفه استرجاع می باشد که حضرت سیدالشهدا علیه السلام در مواضع مختلفی این آیه شریفه را تلاوت نموده اند که آن مواضع، دست کم به سه دسته تقسیم می شود::

1. یادآوری این آیه شریفه به هنگام از دست دادن عزیزترین کسان خود می باشد؛ یعنی به هنگام شهادت امیرمومنان علیه السلام و مسلم و هانی و ...
2. به هنگام شنیدن مرگ دشمن اهل بیت علیهم السلام یعنی معاویه
3. در فرجام نهضت و حماسه عاشورا

آن چه مسلم است، از دست دادن عزیزان برای آدمی بسیار سخت و دشوار است؛ به خصوص که آن عزیز، پدری چون علی علیه السلام یا نزدیک ترین یاور آدمی چون حضرت مسلم و هانی باشد. ولی از آن رو که جهان بینی الهی و به خصوصو مکتب اهل بیت علیهم السلام برای دنیا و انسان ها مبدأ و منتهایی روشن و چشم اندازی شفاف و بسیار امیدبخش ترسیم نموده است، در عین دشواری و سختی طاقت فرسا در خلال چنین حوادثی، آن را قابل تحمل و پذیرش می کند و تسلیم خواست الهی شدن را گوارا می سازد. از این رو هنگامی که حضرت در فراق امیرمومنان علیه السلام می سوزد، با یادآوری آیه شریفه، افزون بر یادکرد مبدأ و منتهای این عالم و این که همه از خداییم و باید به سوی او بازگردیم، خود را تسلیم خواست خدا می کند و این طرز نگرش را به دیگران نیز تعلیم می فرماید.

اما یادکرد حضرت به هنگام شنیدن خبر مرگ معاویه، با توجه به این که معاویه از دشمنان بزرگ اهل بیت علیهم السلام بود، قابل توجه می باشد؛ با توجه به این که پیش از این بیان شد: جایگاه فضیلت این آیه، به هنگام بروز مصیبت می باشد، در این باره می توان گفت: : اولیای الهی از جهت فضایل، در سر حدّ کمال بوده اند و با توجه به عظمت وجودی آنان و این که آنان چیزی را برای خود نمی خواستند و بلکه تمامی عملکرد آنان، حب و بغض و غم و شادی آنان برای رضایت الهی بوده است، ، لذا هر چند که معاویه مبغوض ترین شخصیت در نظر اهل بیت علیهم السلامبود، لیکن شاید حضرت که سرآمد فضایل اخلاقی بودند، به سبب رعایت ادب در برابر مخاطب خویش، به هنگام شنیدن خبر مرگ معاویه، این آیه شریفه را تلاوت نمودند. افزون بر این که می توان بعد دیگری را برای این برخورد حضرت برشمرد و آن این که شاید حضرت خواسته اند با یادکرد آیه استرجاع،بار دیگر به مبدأ و منتهای انسان ها اشاره کنند و اشاره به این که معاویه رفت و باید در پیشگاه خداوند، پاسخ گوی عملکرد سراسر گناه آلود خویش باشد و این تذکاری باشد برای آنان که هنوز مانده اند و برای تجدیدنظر در نگرش و عملکرد خویش فرصت دارند.

دسته سوم از مواضع استشهاد حضرت به آیه استرجاع، در فرجام حرکت حضرت است؛ چه هنگامی که ولید حضرت را به بیعت با یزید دعوت کرد، چه هنگامی خبر شهادت یاران خویش را شنید و چه هنگامی که حضرت، سرانجام قافله عاشورا را در رویا مشاهده نمود.

حضرت با استشهاد به آیه استرجاع در این مواضع، حرکت خویش را معرفی نمودند و با تلاوت این آیه شریفه، خواستند که مبنای حرکت خویش را تبیین کنند و این که بیعت با یزید ممکن نیست؛ چه این که همه ما از اوییم و به سوی او بازخواهیم گشت و به همین علت، تهدید و ترس و ... معنایی ندارد و هم این که سرانجام این قافله، وصول به لقای الهی و شهادت است.

در حقیقت مرحله ای از غربال یاران امام حسین علیه السلام در همین حرکت انجام پذیرفت؛ چه این که برخی در ابتدا همراهی حضرت را تنها به امید پیروزی ظاهری و حکومت حضرت آغاز نمودند و تحمل دشواری ها و تلخی های مسیر را نداشتند و در نیمه راه هم پس از آگاهی از سرانجام این قافله، از قافله حسینی جدا شدند.

منبع: قرآن و امام حسین علیه السلام: تحلیل استشهادات قرآنی و روایات تفسیری امام حسین علیه السلام/ حسین مطهری محب. صفحات 109-111