ابن ابی الحدید درباره مقام و جایگاه امیرالمومنین علی علیه السلام در مقدمه کتاب « جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه» چنین می نویسد:

و اینک من ( ابن ابی الحدید) چه بگویم درباره بزرگ مردی که دشمنانش به فضیلت او اقرار کرده اند و برای آنان امکان منکرشدن مناقب او فراهم نشده است و نتوانسته اند فضایل او را پوشیده بدارند و تو می دانی که بنی امیه در خاور و باختر جهان بر پادشاهی چیره شدند و با تمام مکر و نیرنگ در خاموش کردن پرتو علی علیه السلام کوشیدند و بر ضد او تشویق کردند و برای او عیب ها و کارهای نکوهیده تراشیدند و بر همه منبرها او را لعن کردند و ستایشگران او را نه تنها تهدید کردند، که به زندان افکندند و کشتند و از روایت هر حدیثی که متضمن فضیلتی برای او بود یا خاطره و یاد او را زنده می کرد جلوگیری کردند. حتی از نامگذاری کودکان به نام علی منع کردند و همه این کارها بر برتری و علوّ مقام او افزود؛ هم چون مشک و عبیر که هر چند پوشیده دارند بوی خوش آن، فراگیر و رایحه دل انگیزش پراکنده می شود و چون خورشید که با کف دست ها و پنجه ها نمی توان پوشیده اش داشت و چون پرتو روز، که بر فرض، چشم نابینایی آن را نبیند، چشم های بی شماری آن را می بینند.

و چه بگویم درباره بزرگ مردی که هر فضیلت به او بازمی گردد و هر فرقه به او پایان می پذیرد و هر طایفه او را به خود می کشد. او سالار همه فضایل و سرچشمه آن و یگانه مرد و پیشتاز عرصه آن هاست.

به خوبی می دانی که شریف ترین علوم، علم الهی است که شرف هر علم بستگی به شرف معلوم و موضوع آن علم دارد و موضوع علم الهی از همه علوم شریف تر است، که خدای اشرف موجودات است و این علم از گفتار علی علیه السلام اقتباس و از او نقل شده و همه راه های آن از او سرآغاز داشته و به او پایان پذیرفته است. معتزله که اهل توحید و عدل و در آن دو موضوع ارباب نظرند و مردم از آنان این فن را آموخته اند، همگان در زمره شاگردان و اصحاب اویند.

دیگر از علوم، علم فقه است که علی (ع) اصل و اساس آن است و هر فقیهی در اسلام ریزه خوار او و بهره مند از فقه اوست. عامه و خاصه این سخن پیامبر (ص) را نقل کرده اند که فرموده است: « قاضی ترین و آگاه ترین شما به علم قضاوت، علی است» و قضاوت همان فقه است و بر طبق این سخن، علی علیه السلام فقیه ترین اصحاب پیامبر (ص) است .

منبع: تلخیص از کتاب «جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید»، جلد اول