پدید آور : سید علیرضا حسینی شیرازی

مشخصات نشر : قم: رود آبی، 1400

مشخصات ظاهری : 320 صفحه

شماره دیویی: ح گ 733 ق 998 / 297

معرفی کتاب :

در سال های میانی و پایانی قرن هفتم رویکردی نوین در فرآیند اعتبار سنجی احادیث شیعه رخ نمود راوی محوری را می توان مهمترین ویژگی این رویکرد دانست. دستیابی به وثاقت یا حسن حال راویان واقع در سند حدیث بنیادی ترین نقش را در کشف اعتبار حدیث بر عهده گرفت. مهمترین رهاورد تلاش ها و چاره جویی این رویکرد دو پدیده بود نخست روی آوردن به عبارت ها و واژگانی که در نگاه اول عهده دار پیام وثاقت راوی نبودند دیگر به دست دادن تحلیل عقلائی از رفتار محدثان. ابراهیم بن هاشم قمی از جمله راویانی است که مصداق جریان هر دو پدیده دانسته شد . به همین دلیل عبارت ( اول من نشر حدیث کوفیین بقم هو ) در یادکرد وی تحلیل و ارزیابی شد. کتاب « ابراهیم بن هاشم: بازخوانی فرآیند انتقال حدیث کوفه به قم گمانه های وثاقت» در این راستا به نگارش درآمده است.

در مقدمه کتاب حاضر چنین می خوانیم:

حقیقتی که اعتبار و استحکام احادیث ابراهیم بن هاشم را در بردارد و در این رهگذر به اثبات وثاقت وی به مفهومی که پیروان روش نوین اعتبار سنجی به دنبال آن بوده و هستند نیازی نیست.

تلاش اصلی این پژوهش راستی آزمایی و تحلیل واقع بینانه عبارت (اول من نشر حدیث الکوفیین بقم ) در یاد کرد ابراهیم بن هاشم و سنجش توان این عبارت در اثبات وثاقت این راوی است . به شکل طبیعی ، پیش نیاز چنین تحلیلی آگاهی همه جانبه از عصر زندگی و فعالیت حدیثی ابراهیم بن هاشم شناخت مهمترین استادان و شاگردان وی و دیگر راویان انتقال دهنده احادیث کوفی به قم است. دومین هدفی که این نوشتار عهده دار آن است واکاوی و بازخوانی گمانه های وثاقت ابراهیم بن هاشم است.

آنچه در متن کتاب آمده است در مقام کاستن یا بی ارزش انگاشتن ره آورد حدیثی ابراهیم بن هاشم نیست. بستر نقل حدیث شیعه از دیرباز و ده ها سال پیش از فعالیت حدیثی ابراهیم هن هاشم به گو نه ای شکل گرفت و جریان یافت که احادیث بیشترین باور پذیری را با خود همراه داشته است این مهم به دلیل حاکمیت کتاب محوری در چرخه انتقال احادیث شیعه به دست آمد. چهره هایی چون ابراهیم بن هاشم بیشترین فعالیت حدیثی خود را در مسیر دریافت و انتقال کتاب های حدیثی راویانی به کار بستند که در همان بستر اعتماد زا تولید شده و به نسل های پسینی انتقال یافته بود . بنابراین چنین مجموعه هایی صرف نظر از اینکه کدام راوی یا راویان در فرآیند انتقال آن به دیگر نسل ها نقش آفرینی می کنند از اعتبار و باور پذیری کافی برخوردار بودند.