در آخرین روز ( 29 ذیحجه) سال 1321 ه . ق ( مطابق با سال 1281 ه . ش) خانه سیدمحمد قاضی طباطبایی در آبادی شادآباد حادثه ای نویدبخش را به انتظار می کشید، سرانجام ستاره ای پرفروغ در آسمان سلسله جلیل القدر سادات طباطبایی تبریز هویدا گردید که درخشش و تابش آن تشنگان فضیلت و دوستداران وارستگی را در موجی از شادی و شعف فرو برد.

این فرزند که چشم خانواده را به جمال خجسته خویش منور ساخت کسی جز سیدمحمد حسین طباطبایی نبود.

زندگی علامه طباطبایی را می‌توان به چهار دوره تقسیم کرد: دوره کودکی و نوجوانی که در تبریز سپری شد. دوره تحصیل در حوزه علمیه نجف، دوره بازگشت به تبریز و اشتغال به کشاورزی و دوره زندگی در قم و تدریس، تألیف و نشر معارف دینی.

علامه طباطبایی در زمینه تعلیم و تربیت از اسوه و الگوی الهی است که الهام گیری از سیره او، نجات انسان را بیمه می کند و دست انسان سالک را گرفته از مطمئن ترین طریق به مقصد رهبری می کند.

او پژوهشگر عظیم اسلامی است که متجاوز از شصت سال، در علوم مختلف اسلامی به تحقیق پرداخته و از غور دردریای معارف به گوهرهای ارزشمندی دست یافته و آثار بس گرانسنگی به یادگار گذارده است

تفسیر نویسی علامه طباطبایی فیضی الهی بود که نصیب وی گردید، این مفسر عالیقدر شب قدر را به بحث و تحقیق آیات قرآنی احیا می کرد و تفسیر او که بیست سال طول کشید تا نوشته شود و در بیست مجلد تنظیم گردید در شب فرخنده قدر به پایان رسید، تفسیر بزرگ این عالم ربانی تفسیر المیزان نام گرفت.

استاد شهید مرتضی مطهری(ره) درباره این تفسیر می گوید: کتاب تفسیر المیزان ایشان یکی از بهترین تفاسیری است که برای قرآن مجید نوشته شده است.

طباطبایی دو اثر شاخص دارد، که بیشتر از سایر آثار وی مورد توجه قرار گرفته‌است.

نخست تفسیر المیزان است،که در ۲۰ جلد و طی ۲۰ سال به زبان عربی تألیف شده‌است. در این تفسیر، از روش «تفسیر قرآن به قرآن» استفاده شده‌است، و علاوه بر تفسیر آیات و بحث‌های لغوی در بخش‌هایی جداگانه با توجه به موضوع آیات مباحث روایی، تاریخی، کلامی، فلسفی و اجتماعی نیز دارد. این اثر به دو شکل منتشر شده‌است: نخست در چهل جلد، و سپس، در ۲۰ جلد. این اثر توسط سیدمحمد باقر موسوی همدانی به زبان فارسی ترجمه شده‌است.

اثر مهم دیگر او اصول فلسفه و روش رئالیسم است. این کتاب شامل ۱۴ مقاله فلسفی است، که طی دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ تألیف شده و توسط مرتضی مطهری و با رویکرد فلسفه تطبیقی، شرح داده شده‌است. این کتاب نخستین، و یکی از مهم‌ترین کتاب‌هایی است که به بررسی مباحث فلسفی، با توجه به رویکردهای حکمت فلسفی اسلامی و فلسفه جدید غربی پرداخته‌است