پدیدآور: علیرضا قائمی‌نیا

مشخصات نشر: بنیاد پژوهش‌های اسلامی 1400

مشخصات ظاهری: 726ص

شمارة دیویی: م 359 ق 297/153

معرفی کتاب:

حدیث در اسلام پس از قرآن منبع اصلی تفکر دینی بوده است. این نکته به جایگاه پیامبر و امامان باز می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. یکی از مهم‌ترین معیار‌های پذیرش حدیث، موافقت آن با آیات قرآن بوده‌است. مطابق با آیه 63 سورة نساء، پیامبر بر کلام بلیغ قدرت دارد و خداوند امر تبلیغ و موعظه را به ایشان واگذار کرده است.بسیاری از اندیشمندان با توجه به آیة بالا براساس معیار بلاغت به ارزیابی کلام معصوم می‌پرداختند و بر همین اساس میزان اعتبار احادیث را تعیین می‌کردند. بلاغت در طول تاریخ، معیار مهمی برای سنجش سخنان معصوم و تفکیک آن از کلام غیر معصوم بوده‌است. در کتاب « موافقت معنایی: (موافقت گشتاری، موافقت تعبیری، موافقت فرانقشی)»، نخست این نظریه مطرح شده که مراد از موافقت حدیث با آیات قرآن، «موافقت معنایی » است که به کمک اصول و قواعد معنا شناسی نوین، می‌توان به آن دست یافت. سپس با توجه به سه جریان کلی در زبان‌شناسی قرن بیستم؛ یعنی زبان‌شناسی گشتاری زایشی و زبان‌شناسی نقش‌گرا و زبان‌شناسی شناختی، موافقت‌ها در سه دسته کلی گشتاری و تعبیری(شناختی)و فرا نقشی جای داده شده و بر اساس هریک از این جریان‌ها، تعدادی از اقسام موافقت معنایی، با ذکر نمونه‌هایی از روایات تحلیل شده اند.

همچنین در ادامه اقسام موافقت در پیش فرض‌ها و لوازم معنایی مورد توجه قرار گرفته اند.اثر حاضر، نکات تطبیقی فراوانی را در خصوص مباحث زبان‌شناسی و علم اصول و دیگر زمینه‌های علوم اسلامی در‌بر‌دارد و برنامه‌ای پژوهشی در باب نسبت سنجی زبان‌شناختی روایات با آیات به دست می‌دهدکه می‌توان به کمک آن، تحقیقات گسترده‌ای در این زمینه انجام داد. 

مطالب کتاب « موافقت معنایی: (موافقت گشتاری، موافقت تعبیری، موافقت فرانقشی)»، در شش بخش تنظیم شده است.

بخش اول با عنوان بیان نظریه و چارچوب نظری در دو فصل(طرح نظریة موافقت معنایی، چارچوب نظری)نوشته شده است.

بخش دوم با عنوان موافقت گشتاری در 9 فصل تنظیم شده است ، همچنین بخش سوم با عنوان موافقت تعبیری در5 فصل، بخش چهارم با عنوان موافقت فرانقشی در 7فصل ، بخش پنجم با عنوان موافقت در پیش فرض‌ها و استلزام و مدلول در 3 فصل و بخش ششم با عنوان موافقت طولی و موافقت شبکه‌ای در روایات در دو فصل نگاشته شده است.