پدرش جعفربن محمد(ع)، ششمین امام شیعیان است. از نظر خاندان پدری امام جعفرصادق(ع) به شاخه حسینی از علویان تعلق داشت. به تصریح منابع، وی در زمان خود نه تنها بزرگ علویان، که شیخ بنی هاشم نیز محسوب می شد.

مادرش کنیزی ام ولد به نام حمیده ملقب به« حمیدة مصفاة» حمیده پاک نهاد، دختر صاعد اندلسی از اشراف و بزرگان مغرب یا آندلس و از نژاد بربر بود.

بنا به قول مشهور در روز یکشنبه هفتم ماه صفر سال 128 قمری برابر با هشتم نوامبر 745 میلادی در ابواء متولد شد. بنابر قولی غیرمعروف در ذی الحجه سال 127 و یا 129 قمری تولد یافت. القاب امام کاظم(ع) بیانگر شخصیت اخلاقی و اجتماعی ایشان در شرایط زمانی خاص خودش و نشانه نوع تجلی و مهر و ولایت تکوینی و مدیریتی آن معصوم در آن مقطع است.

القاب آن حضرت، کاظم، عبدالصالح، زین المتهجدین، باب الحوائج، نفس زکیه، وفی، صابر، امین، سید و زاهر است.اگرچه این القاب در منابع متقدم برای آن حضرت ذکر شده است، اما به جز سه لقب کاظم، عبدالصالح، باب الحوائج هیچ یک در طول تاریخ شهرتی نداشته اند و در میان آنها، کاظم از چنان شهرتی برخوردار است که همراه با نام امام و گاهی نیز به جای نام ایشان آورده می شود.

امام کاظم(ع) در بیست سالگی به دلیل فضل و کمال و نص صریح پدرش امام صادق(ع) به امامت رسید و سی و پنج سال عهده دار مقام امامت بودند. عمر شریف خود را در مدینه و بغداد گذراند. در میان شخصیت های علوی موجود در آن عصر، کسی را توان برابری با ایشان نبود و از نظر علم و تقوا و عبادت سرآمد روزگار خویش به شمار می آمدند.

هارون دو بار امام کاظم (ع) را به زندان انداخت. بار دوم از سال 179 تا 183 هجری یعنی به مدت چهار سال امام در زندان بود و سرانجام آن حضرت در 25 ماه رجب سال 183 در زندان سندی بن شاهک در بغداد با مسمومیت به شهادت رسید.