پدیدآور: مرتضی عبدی چاری

مشخصات نشر: قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

 مشخصات ظاهری:476 ص

شمارة دیویی:س 426 ع297/462

معرفی کتاب:

یکی از کارهای مهم و پرثمر پژوهشی درباره موضوع مهدویت بحث و گفتگو پیرامون سیر تطور مهدویت در بین آثار تفسیری عالمان اسلامی است. با انجام چنین تحقیقی می‌توان به بخشی از شبهات مطرح درباره اشاره نشدن به موضوع مهدویت در قرآن پاسخ داد، همچنین مشخص می‌شود در کدام مقطع تاریخی، کدام یک از مفسرین، با چه مذهب و رویکردی به موضوع مهدویت پرداخته‌اند، آیا بیان موضوعات مطرح متأثّر از فضای سیاسی حیات مفسر بوده‌است یا نه و حجم نوشته‌ها در این زمینه در ادوار مختلف تاریخی چقدر رشد داشته است. از این رو بررسی سیر تطور و نگرش‌های تفسیری مهدوی و تحلیل و تبیین آن‌ها و نیز تعیین حجم و کیفیت ورود به این عرصه و بیان شاخصه‌های دوره‌ای که مفسران اسلامی اعم از شیعه و اهل سنت به بحث مهدوی پرداخته‌اند، رسالت اصلی کتاب « سیر تطور دیدگاه مفسران درباره آیات مهدویت: عصر حضور معصوم (ع) تا عصر غیبت» است. در این زمینه از دیدگاه‌ها و نگرش‌های تفسیری مفسران مهدوی با رویکرد بیرونی و درجه دو دنبال شده است.

در اثر حاضر بعد از این که در مقدمه به شرح تطّور، تفسیر و تأویل پرداخته، مطالب کتاب را در سه بخش تنظیم نموده است: بخش اول با عنوان مهدویت در کلام راسخان فی‌العلم شامل دوازده فصل است که فصل اول آن به بیان تفسیر مهدویت در کلام پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و بعد از آن در هر فصل، تفسیر مهدویت در کلام هر یک از امامان به ترتیب آمده است.

در بخش دوم به نگاه مفسران به آیات مهدویت در عصر حضورمعصومان پرداخته‌است. در فصل اول این بخش نگاه مفسران شیعة عصر حضور ائمه (ع) آمده و در فصل دوم به مفسران اهل سنت عصر حضور ائمه اشاره شده است.

بخش سوم با عنوان نگاه مفسران به آیات مهدویت در عصر غیبت صغری نیز در دو فصل تنظیم شده است. در فصل اول این بخش نیز ابتدا نظر مفسران شیعه عصر غیبت صغری و در فصل دوم دیدگاه مفسران اهل سنت عصر غیبت صغری بیان شده است. به طوری که در جمع‌بندی این بخش چنین آمده است: بین شیعه و اهل سنت در مسئله رجعت اختلافات شدیدی وجود دارد و اهل سنت یک انحراف ظریف در حوزه مهدویت دارد و آن انتساب غلبه اسلام به حضرت عیسی(ع) در زمان نزول آن حضرت است ولی مفسران شیعه با توجه به این مسئله موضوع غلبه اسلام در آخرالزمان توسط امام مهدی(ع) را با استفاده از آیات ثابت و آیاتی که با این لسان آمده، به این مطلب تأویل برده‌اند. البته فضای سیاسی- اجتماعی حاکم بر جامعه آن روز در تفسیر مفسران عصر غیبت صغری تأثیر داشته است.

کتاب « سیر تطور دیدگاه مفسران دربارة آیات مهدویت:  عصر حضور معصوم (ع) تا عصر غیبت» در کتابخانه تخصصی علوم قرآن و حدیث آستان قدس رضوی موجود است.