شب عید فطر کمتر از شب قدر نیست و بر همین اساس شب‌زنده‌داری از مورد تأکیدترین اعمال این شب گران‌قدر است.

پیامبر اعظم(ص) در خصوص این عید بزرگ می‌فرمایند: و چون شب عید فطر که شب جوائز نام دارد فرا رسد، خداوند پاداش عمل‌کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد و چون صبح روز عید فرا رسد، خداوند فرشتگان را در تمام شهرها برانگیزد، پس در زمین فرود آیند و سر کوچه و گذرها بایستند و گویند: اى امت محمد بسوى پروردگار کریم براى نماز عید بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد و چون سوى محل برگزارى نماز عید روند خداوند عزّوجل به ملائکه فرماید: اى ملائکه من پاداش یک اجیر وقتى به وظیفه‌اش عمل کند چیست؟ گویند: معبودا و سیدا پاداش او آن است که اجر او را بطور کامل عطا کنى. خداوند [خطاب به بندگان خویش] مى‌فرماید: اى بندگان من، [هر چه مى خواهید] از من بخواهید که به عزت و جلال خودم سوگند که امروز در این اجتماع خویش، هر چه براى دنیا وآخرت خود بخواهید عطا مى‌کنم.

برای شب و روز عید فطر اعمال مستحبی ویژه‌ای از سوی معصومین(ع) توصیه شده است که با عمل به این اعمال می‌توانیم از اجر و قرب وافر این عید عظیم بهره‌مند شویم.

اعمال شب عید فطر

. 1. غسل کردن هنگامی که آفتاب غروب کرد

2. شب‌زنده‌داری به نماز و دعا و استغفار و درخواست از خداوند و شب‌زنده‌داری در مسجد. در همین خصوص امام سجاد علیه السّلام به اولاد خود می‌فرمود: لَیلَهُ القَدرِ لَیسَ دَونَ لَیلَهَ القَدر؛ شب (عید) فطر کمتر از شب قدر نیست.

3. پس از نماز مغرب و عشا و نماز صبح و نماز عید بخوانید.

4. چون نماز مغرب و نافله آن را خواندید، دست‌ها را به جانب آسمان بلند کنید و بگویید: «یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا ذَا الْجُودِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ وَ ناصِرَهُ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِی کُلَّ ذَنْبٍ أَحْصَیْتَهُ وَ هُوَ عِنْدَکَ فِی کِتابٍ مُبِینٍ؛ ای صاحب نعمت و کرم، ای دارای جود، ای برگزیننده محمد و ای یاور او، بر محمد و خاندان محمد درود فرست و بر من بیامرز هر گناهی که شماره نمودی‌اش و آن پیش تو در کتابی آشکار است. پس به سجده روید و در سجده ۱۰۰ مرتبه بگویید: «أَتُوبُ إِلَی اللّٰهِ؛ به‌سوی خدا توبه می‌کنم». سپس هر حاجتی که دارد از خدا بخواهید.

5.امام حسین علیه‌السلام را زیارت کنید که فضیلت بسیار دارد .   

6. دو رکعت نماز به جا آورید. در رکعت اول پس از سوره «حمد»، هزار مرتبه «توحید» و در رکعت دوم «یک مرتبه» بخوانید و پس از سلام سر به سجده گذارید و صد مرتبه بگوید: «أَتُوبُ إِلَی اللّهِ؛ به‌سوی خدا می‌پویم»، آنگاه بگویید: یَا ذَا الْمَنِّ وَالْجُودِ، یَا ذَا الْمَنِّ وَالطَّوْلِ، یَا مُصْطَفِیَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَافْعَلْ بِی کَذا وَکَذا؛ (بجای «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهد) ای دارای نعمت و جود، ای صاحب بخشش و عطا، ای برگزیننده‌ محمد (درود خدا بر او و خاندانش)، بر محمد و خاندانش درود فرست و با من چنین و چنان کن.

در روایت آمده: که حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام این دو رکعت نماز را به این کیفیت به جا می‌آورد، سپس سر از سجده برمی‌داشت و می‌فرمود: به‌حق آن خدایی که جانم در دست قدرت اوست، هرکه این نماز را به جا آورد، هر حاجت که از خدا بطلبد به یقین عطا فرماید و اگر به شماره ریگ‌های بیابان گناه داشته باشد، خدا آنها را بیامرزد.

در روایت دیگری به جای «هزار مرتبه» سوره «توحید»، «صد مرتبه» وارد شده، اما این نماز را باید پس از نماز مغرب و نافله آن به جا آورد.

7. شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده که در آخر شب غسل بجای آر و تا طلوع فجر در جای نماز خود بنشین(شب‌زنده‌داری کن.)