پدیدآور: عباس پسندیده: پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی

مشخصات نشر: مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، 1398

مشخصات ظاهری: 280ص

شماره دیویی: ر 463 پ 297/485

معرفی کتاب:

هدف کتاب «روش فهم روان شناختی متون دینی»، ارائه روشی برای فهم متون دینی با رویکرد روانشناختی است. از یک منظر این نوع مباحث، دو لایه متفاوت دارد: یکی روش فهم عمومی متون دینی که در اثری مستقل به نام روش فهم متون دینی با رویکرد روانشناسی ارائه شده است؛ و دیگری فهم روانشناختی متون دینی که در این اثر عرضه می‌شود.

در باره فهم عمومی متون دینی تلاش­ های زیادی صورت گرفته و منابع مختلفی نوشته شده است. اما این منابع، رویکردی روان شناختی ندارند و بیشتر با فضای تفسیر عمومی قرآن کریم و دانش فقه تدوین شده ­اند و به همین جهت برای دانش­ پژوهان روانشناس، گاه نامأنوس و غیرقابل فهم می­ شود.

هدف روان شناسی اسلامی این است که بر اساس منابع اسلامی، رفتارها، انگیزه ها و فرایندهای روانی انسان را فهم و تبیین کند، نه اینکه مانند دانش فقه، حکم رفتارها را مشخص سازد.

بنابراین دستیابی به این هدف با استفاده از منابع دینی نیازمند روش خاص خود است، از این رو هدف این کتاب ارائه روشی برای فهم عمومی متون دینی با رویکرد روان شناختی است.

روش دیگر نیز، روش فهم روان شناختی متون دینی است. یادآور می شود این روش پیشتر در کتابی با عنوان “روش فهم روان شناختی متون دینی” به چاپ رسیده است.

با توجه به این رویکرد، کتاب «روش فهم روان شناختی متون دینی» در شش فصل تدوین و سامان یافته است؛

 فصل اول به پیش نیازهای فهم اختصاص دارد تا متن برای اجرای فرایند فهم آماده شود. این مباحث عبارتند از: صحت استناد، صحت عبارت متن و اعتبار متن.

فصل دوم نیز به فهم مفردات و فهم ترکیبات اختصاص دارد. در فهم مفردات، شناخت نوع کلمه و شناخت معنای کلمه مورد بررسی قرار میگیرد و در فهم ترکیبات، ترکیبات خرد و ترکیب کل بحث میشوند.

در فصل سوم به فهم قرینه های متن اشاره شده است. در این فصل قرینه لفظی پیوسته، قرینه غیرکلامی پیوسته، قرینه کلامی ناپیوسته و قرینه ناپیوسته علوم انسانی مورد بررسی قرار گرفته است.

همچنین در فصل چهارم به معرفی برخی از عوامل مؤثر بر فهم حدیث اختصاص دارد که عبارتند از مسئله‌های نقل معنا، نقش فهم عالمان و دانشمندان دین در فهم معنا، و نیز نقش دانش بشری در فهم معنا.

در فصل پنجم به مسئله پژوهی اشاره شده است که دامنه آن بزرگ تر از  یک متن و کوچک تر از یک موضوع است. در این فصل به شیوه جمع آوری متون یک مسئله و نیز تحلیل و جمع بندی آن پرداخته می شود.

فصل ششم به عنوان آخرین فصل این کتاب، به موضوع پژوهی اختصاص دارد. در این فصل شیوه گردآوری خانواده حدیث و دسته بندی و تحلیل آن مورد بررسی قرار گرفته است.