پدیدآور: سیدعبدالرسول حسینی زاده

مشخصات نشر: قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

مشخصات ظاهری: 120ص

رده بندی دیویی:آ/589ح297/153

معرفی کتاب:

در اصطلاح بلاغیون به آرایش سخن فصیح و بلیغ بدیع گویند موضوع دانش بدیع، سخن ادبی فصیح و بلیغ است و به چیزهایی که کلام بلیغ را می آرایند «محسّنات» و «صنایع بدیع» گفته می شود. در کتاب «آرایه های بدیع» شیوه های زیبا سازی در صناعات بدیع به دو گونه « آرایه های معنوی» و «آرایه های لفظی» تقسیم شده اند.

در کتاب«آرایه های بدیع» نویسنده به بیان و تبیین آرایه های لفظی و معنوی آیات قرآن می پردازد. آرایه‌های معنوی اموری اند که زیباسازی در آنها ابتدا به معنا باز می‌گردد و به تبع آن لفظ نیز زیبا می‌شود. نشانه آن، این است که اگر لفظ در کلام با مرادفش جایگزین شود، باز زیبایی سخن باقی است؛ مانند آرایه طباق؛ اما آرایه‌های لفظی در اصل به زیباسازی الفاظ نظر دارند و به تبع آن ممکن است در زیبا کردن معنا نیز موثر باشند. نشانه‌اش این است که اگر لفظی را با مرادفش جایگزین کنند، آن زیبایی از میان می‌رود؛ مانند آرایه جناس.

این کتاب در دو فصل تألیف شده است؛ فصل اول با عنوان «آرایه‌های معنوی» به نگارش درآمده و از جمله آرایه‌هایی که در این فصل بدان اشاره شده عبارتند از: ابداع، اِرصاد، استخدام، اِسجال، اشاره، اقتدار، انتقال، ایهام (توریه)، ترتیب، تضاد (تضاد حقیقی و تضاد مجازی)، تعلیل (حسن تعلیل)، جمع، لف و نشر (لف و نشر مرتب و مشوش)، مراعات نظیر، مناقضه و... .
در این فصل به  58 آرایه معنوی اشاره شده است. به عنوان مثال آرایه ارداف در آیه«فیهن قاصرات طرف» که بیان کننده پاکدامنی زنان بهشتی است اما به جای وصف آنان به عفت به «قاصر الطرف» تعبیر کرده که کنایه از پاکدامنی آنهاست. بدین معنا که آن زنان به غیر شوهران خود چشم نمی دوزند.

«آرایه‌های لفظی» عنوان دومین و آخرین فصل از این کتاب است که در آن به آرایه‌هایی همچون تردید (بازآوری واژه)، تشابه الاطراف، تکرار، جناس (جناس تام، جناس محرّف، جناس ناقص، جناب لفظی) و عکس و... پرداخته شده است.